Profilaktyka i usuwanie zmian skórnych
Zmiany skórne mogą wynikać z wielu przyczyn, w tym z ekspozycji na czynniki zewnętrzne, nieprawidłowego funkcjonowania gruczołów oraz układu immunologicznego, a także z obecności różnych chorób ogólnoustrojowych. Manifestują się one w różnorodnych formach, takich jak wypryski, plamy, pęcherzyki, suchość skóry czy przebarwienia.
Badanie przeprowadzone w Polsce na 850 osobach przez portal Medme dotyczące zmian skórnych ujawniło, że najczęściej występującym problemem, jest suchość skóry, którą wybrało aż 36% respondentów. Ta dolegliwość może wynikać zarówno z powodu chorób, niewłaściwego nawodnienia organizmu, jak i wpływu czynników atmosferycznych czy kosmetyków. Z kolei 32% ankietowanych zgłosiło problem z trądzikiem, który choć kojarzony głównie z okresem dojrzewania, często dotyka również dorosłych i wymaga odpowiedniej pielęgnacji. Nadmierne przetłuszczanie skóry, które dotyczy 14% badanych, zwykle ma podłoże hormonalne i może być pogłębione przez stosowanie nieodpowiednich kosmetyków. Problem pękającej skóry, który występuje u 11% uczestników, zazwyczaj pojawia się w wyniku przesuszenia, zwłaszcza na dłoniach i piętach, prowadząc do bólu i dyskomfortu. Najrzadziej, bo tylko w 8% przypadków ankietowani zaznaczyli łuszczenie skóry, które może być zarówno objawem przesuszenia, jak i oznaką takich chorób jak łuszczyca czy AZS.
Rodzaje zmian skórnych
1) Znamiona barwnikowe – to wrodzone nieprawidłowości skóry, które mogą pojawiać się i ewoluować w różnych okresach życia pod wpływem czynników takich jak hormony czy promieniowanie UV;
2) Znamiona barwnikowe naskórkowe:
- Znamiona płaskie – pojawiają się na poziomie skóry, są wyraźnie odgraniczone i zwykle bezobjawowe. Rozrastają się w miarę wzrostu dziecka i bardzo rzadko mogą przerodzić się w czerniaka, szczególnie po przewlekłym drażnieniu;
- Plamy soczewicowate – to drobne, wyraźnie odgraniczone plamy o jasnobrązowej lub ciemnobrązowej barwie, przeważnie liczne i zazwyczaj lokalizujące się na tułowiu. Pojawiają się w dzieciństwie i są większe niż piegi. Plamy te mogą intensyfikować się z wiekiem lub pod wpływem długotrwałego narażenia na słońce.
3) Znamiona barwnikowe komórkowe:
- Znamiona błękitne – gładkie i nieowłosione znamiona o niewielkich rozmiarach, zwykle umiejscowione głęboko w skórze na twarzy i kończynach, przybierające kolor od jasnoniebieskiego do czarnego. Są uważane za bezpieczne;
- Odmiana wrodzona znamienia barwnikowego - zazwyczaj charakteryzuje się dużymi rozmiarami i może mieć nierówną, brodawkowatą powierzchnię oraz być owłosiona. Chociaż te cechy uznaje się za bezpieczne, wrodzone znamiona często mają tendencję do złośliwienia.
Inne zmiany skórne, takie jak:
- rogowacenia (słoneczne i starcze);
- tłuszczaki;
- kaszaki;
- brodawki łojotokowe;
- brodawki zwykłe;
- brodawki stóp;
- brodawki płaskie;
- brodawki przejściowe;
- ziarniniak naczyniowy;
- żółtaki.
Badania – dermatoskopia i wideodermatoskopia
Dermatoskopia to metoda diagnozowania zmian skórnych za pomocą specjalnego przyrządu – dermatoskopu. To urządzenie, wyposażone w system powiększający i wbudowane źródło światła, umożliwia dokładne oglądanie głębszych warstw skóry. Badanie to jest całkowicie bezinwazyjne. Podczas przeprowadzania dermatoskopii na szkło przyrządu nakłada się olejek immersyjny, który redukuje rozpraszanie światła, co pozwala na lepszą wizualizację zmiany.
W procesie diagnostycznym kluczową rolę odgrywa obliczenie tak zwanego wskaźnika dermatoskopowego (TDS). Wskaźnik ten wzrasta wraz z asymetrią zmiany, nieregularnością jej granic, różnorodnością kolorów oraz liczbą widocznych elementów strukturalnych. Im wyższy wskaźnik TDS, tym bardziej zalecane jest chirurgiczne usunięcie podejrzanej zmiany.
Ponadto dermoskopia jest metodą diagnostyczną, która umożliwia odróżnienie zmiany łagodnej od złośliwej oraz barwnikowej od niebarwnikowej, a także pozwala zidentyfikować czerniaka i odróżnić go od łagodnych zmian barwnikowych. To badanie jest przydatne też w diagnozie różnicowej zmian naczyniowych, takich jak naczyniak włośniczkowy czy ziarniniak naczyniowy, które mogą być mylone z czerniakiem.
Zaleca się, aby przeprowadzać kontrolne badania dermatoskopowe wszystkich znamion lub całego ciała co najmniej raz w roku. Osoby, które z uwagi na obciążenie rodzinne, a także te z tak zwanym zespołem znamion atypowych, powinny poddawać się badaniom dermatoskopowym częściej, co 3–6 miesięcy.
Wideodermatoskopia to zaawansowana forma badania znamion, która korzysta z technologii wideodermatoskopu wyposażonego w specjalną kamerę. Obraz uzyskany z tego urządzenia jest przesyłany do komputera z dedykowanym oprogramowaniem, które pozwala na identyfikację barwnikowych znamion oraz prezentację ich szczegółowych cech, takich jak symetria, rozmiar i kolor. Choć bazuje na tych samych zasadach co tradycyjna dermatoskopia, wideodermatoskopia oferuje dodatkowe możliwości, takie jak wyświetlanie zmiany na ekranie komputera z opcją większego zbliżenia, nagrywanie obrazów oraz ich porównywanie w trakcie kolejnych badań.
Profilaktyka
Działania profilaktyczne obejmują:
- Unikanie bezpośredniego nasłonecznienia, szczególnie w godzinach największego słońca;
- Stosowanie kremów z filtrem ochronnym przez cały rok, zwłaszcza latem, na wszystkie części ciała wystawione na działanie promieni słonecznych;
- Rezygnacja z korzystania z solarium;
- Regularne przeprowadzanie samokontroli znamion i pieprzyków, w tym robienie zdjęć do porównywania zmian w czasie;
- Systematyczne kontrole dermatologiczne znamion za pomocą dermatoskopu;
- Wzbogacanie diety o warzywa, owoce i nabiał, które są korzystne dla zdrowia skóry.
Techniki usuwania zmian skórnych
Zmiany skórne bądź znamiona mogą być usuwane za pomocą lasera lub poprzez operację chirurgiczną. Jeżeli występują przeciwwskazania do zastosowania metody laserowej, wtedy rekomenduje się usunięcie zmiany chirurgicznie.
Zalety usuwania zmian skórnych laserem
Zaletami usuwania zmian skórnych laserem są:
- Wysoka efektywność – większość znamion można usunąć w trakcie pojedynczego zabiegu, choć w przypadku bardziej rozległych lub głębokich zmian może być wymagana dodatkowa sesja, a ostateczną decyzję o liczbie niezbędnych zabiegów podejmuje lekarz;
- Komfort – dzięki zastosowaniu systemu chłodzenia powietrzem, zabieg jest praktycznie bezbolesny;
- Bezpieczeństwo i higiena – metoda laserowego usuwania znamion jest bezkontaktowa i nie powoduje krwawień, co minimalizuje ryzyko infekcji. Nie ma również potrzeby zakładania szwów, a ślady po zabiegu goją się bardzo szybko;
- Estetyka – zabieg charakteryzuje się wysoką precyzją, co zazwyczaj eliminuje ryzyko powstawania blizn. Laser dodatkowo wspiera regenerację tkanki, zamykając naczynia i stymulując produkcję kolagenu;
- Uniwersalność – zabieg jest odpowiedni dla osób w każdym wieku, włączając w to dzieci i kobiety w ciąży, dzięki swojej delikatności i bezpieczeństwu.
Jak działa laser?
Usuwanie znamion za pomocą lasera to procedura, która polega na kierowaniu skoncentrowanej wiązki światła na zmianę skórną, co pozwala na jej odparowanie lub dokładne wycięcie. Dzięki koagulującym właściwościom lasera, zabieg ten przebiega bez krwawienia. Dodatkowo, nie ma potrzeby zakładania szwów, co minimalizuje ryzyko powstawania blizn, lub sprawia, że są one znacznie mniej widoczne. Mimo że jest to metoda nieinwazyjna, pacjenci mogą odczuwać pewien dyskomfort, a osoby szczególnie wrażliwe na ból mogą doświadczać lekko nieprzyjemnych odczuć. Można jednak zminimalizować je, stosując znieczulenie miejscowe, takie jak krem znieczulający lub zastrzyk z lidokainy. Czas trwania zabiegu zależy od ilości i głębokości znamion, zwykle trwa to od kilkunastu do kilkudziesięciu minut.
Jak przygotować się do zabiegu?
Przed zaplanowanym zabiegiem laserowego usuwania zmian skórnych konieczne jest unikanie ekspozycji na słońce przez okres 4-6 tygodni. Istotne jest, aby skóra nie była opalona, co może wpłynąć na skuteczność procedury. Obszar skóry, który ma być poddany zabiegowi, powinien być czysty. Jeżeli zmiana skórna znajduje się na twarzy, to należy zmyć dokładnie makijaż oraz unikać stosowania balsamów, samoopalaczy oraz innych kosmetyków w miejscu planowanego zabiegu. Dodatkowo, jeśli zmiana znajduje się w miejscu owłosionym, włosy w tej okolicy należy ogolić jednorazową maszynką w dniu planowego zabiegu.
Jak przebiega zabieg krok po kroku?
Przed rozpoczęciem zabiegu laserowego, skóra w miejscu planowanej procedury jest dokładnie oczyszczana, a obszar poddany zabiegowi znieczulany za pomocą kremu lub przy użyciu cienkiej igły. Następnie, lekarz dokonuje ustawienia odpowiednich parametrów technicznych wybranego lasera, dostosowanych do potrzeb pacjenta podczas wcześniejszej konsultacji. Głębokość i intensywność zabiegu zależą od doświadczenia lekarza, który dostosowuje je obserwując reakcję skóry na bieżąco podczas trwania procedury. Następnie przeprowadzany jest zabieg, podczas którego wiązka lasera jest skierowana wyłącznie na obszary ze zmianami skórnymi, pozostawiając otaczające tkanki nietknięte.
Przeciwwskazania
Przeciwwskazaniami do wykonania zabiegu jest:
- Okres ciąży i karmienie piersią;
- Aktywna choroba nowotworowa;
- Zaburzenia odpornościowe lub immunosupresja;
- Stosowanie leków antykoagulacyjnych;
- Aktywne zakażenia skórne w obszarze planowanego zabiegu;
- Aktywne zmiany skórne związane z łuszczycą;
- Epilepsja;
- Skłonność do powstawania keloidów.
Zalecenia po zabiegu
Po zabiegu laserowego usuwania zmian skórnych, przez kilka dni pacjenci powinni unikać:
- Stosowania mydła, spirytusu oraz toników zawierających alkohol;
- Wykonywania peelingów i innych zabiegów drażniących skórę;
- Wycierania miejsca zabiegu gąbką lub ręcznikiem.
Wskazania po zabiegu obejmują także:
- Unikanie gorących kąpieli i sauny przez okres 2 tygodni;
- Ochrona przed słońcem i unikanie solarium przez okres 4 tygodni;
- Unikanie intensywnych ćwiczeń fizycznych przez okres tygodnia;
- Stosowanie kremów z filtrem SPF 30 i wyższym na twarzy przez okres 4 tygodni;
- Wznowienie stosowania kosmetyków dopiero po 24 godzinach, unikając produktów na bazie alkoholu i preferując te, które natłuszczają skórę.
Ile kosztuje laserowe usuwanie zmian skórnych?
Koszt zabiegu laserowego usuwania zmian skórnych zaczyna się od 300 złotych wzwyż i jest uzależniony od obszaru skóry poddanego zabiegowi oraz lokalizacji kliniki.
Bibliografia:
Urbaniak, D. (31.12.2023). Z jakimi zmianami skórnymi najczęściej borykają się Polacy? Raport medme.pl. MedMe Poradnik. https://www.medme.pl/artykuly/zmiany-skorne-polakow-raport-medme-pl,98247.html.
Maciejewska, J. (07.06.2017). Badanie dermatoskopowe. https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/80966,badanie-dermatoskopowe.