Rekonstrukcja ucha – jak przebiega zabieg i rekonwalescencja?

Dr Marek Szczyt to jeden z najbardziej znanych i cenionych chirurgów plastyków w Polsce. Ukończyl wydział lekarski Akademii Medycznej ukończył w 1987 roku. Przez siedem lat operował w Szpitalu Chirurgii Plastycznej w Polanicy Zdroju – najstarszym w Polsce i jednym z najlepszych ośrodków chirurgii plastycznej na świecie.

Dzięki pracy pod kierownictwem prof. Kazimierza Kobusa, a także licznym stażom i szkoleniom w kraju i za granicą zdobył umiejętności i doświadczenie niezbędne do samodzielnego i odpowiedzialnego leczenia chorych z wadami wrodzonymi, pourazowymi zniekształceniami, czy ubytkami tkanek. Opanował perfekcyjnie wszystkie techniki operowania pod mikroskopem oraz zasady chirurgii laserowej i endoskopowej, zabiegi z zakresu chirurgii czaszkowo-szczękowej i twarzowej. Przez pięć lat pracował w Centrum Zdrowia Dziecka, z którym współpracuje do dziś przy przypadkach wymagających wielospecjalizacyjnego postępowania.

Wiedzę i umiejętności doskonalił na licznych kongresach i szkoleniach na całym świecie, m.in. w USA, Francji, Włoszech, Austrii, Niemczech. Jest Członkiem Zarządu oraz Rzecznikiem Prasowym Polskiego Towarzystwa Chirurgii Plastycznej, Rekonstrukcyjnej i Estetycznej.

Jak przebiega rekonstruckja ucha?

Rekonstrukcja ucha zazwyczaj wymaga zastosowania przeszczepu chrząstki. Chrząstkę pobiera się z żebra pacjenta, a następnie na stole operacyjnym formuje się tak zwane rusztowanie ucha. Jest to trójwymiarowa struktura przypominająca kształtem ucho, wykonana z pobranej chrząstki, którą następnie wszywa się w miejsce brakującego ucha. Po około pół roku, gdy przeszczep zostaje dobrze zagojony, przeprowadza się dodatkowy zabieg, podczas którego nacina się skórę wokół chrząstki i unosi ucho, aby uzyskać delikatnie odstający efekt, zbliżony do naturalnego wyglądu zdrowego ucha.

Zabieg u dzieci zwykle przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym.

Czy możliwa jest rekonstrukcja ucha bez przeszczepu chrząstki?

W dzisiejszych czasach w medycynie dość powszechnie stosuje się tworzywa sztuczne, które mogą zastąpić pewne fragmenty ciała. Jednym z przykładów jest metfor, którego często używają chirurdzy szczękowo-twarzowi do wypełniania ubytków w obrębie twarzy. Od pewnego czasu dostępne są także metforowe uszy, które są wytworzone z metforu. Takie ucho jest już specjalnie przygotowane, jednak nie jest indywidualnie dopasowane do pacjenta. Metfor można zastosować zamiast chrząstki w rekonstrukcji ucha.

Należy jednak pamiętać, że istnieje ryzyko pewnych powikłań związanych z zastosowaniem metforu, takich jak na przykład przebicie się metforu przez skórę (w dużej mierze zależy to od jakości skóry pacjenta oraz gojenia się blizn). W takim przypadku tracimy zarówno zastosowany metfor (który nadaje się tylko do wyrzucenia), jak i skórę, która go pokrywała. Już nie można tam włożyć chrząstki. Jest to zatem dość ryzykowne rozwiązanie. Dodatkowo, stosując metfor, konieczne jest zastosowanie odmiennych technik niż przy użyciu chrząstki wyrzeźbionej na stole operacyjnym, co może wiązać się z bardziej rozległym zabiegiem chirurgicznym. (Należy metfor ukryć głębiej, trzeba rozpreparować 1/3 powierzchni głowy, żeby uzyskać tkanki do pokrycia tego metforu)

Drugi etap rekonstrukcji (druga operacja), polega na oddzieleniu ucha od czaszki. Po pierwszym zabiegu ucho jest przyklejone do głowy i nie odstaje od niej. Aby uzyskać naturalny wygląd, wykonuje się nacięcie wokół ucha i się je unosi. Z tyłu pozostaje jednak rana. Istnieje kilka technik zamykania tej rany, ale najczęściej stosowaną jest metoda przeszczepu skóry. Przeszczep skóry można pobierać z owłosionej skóry głowy, gdzie blizna jest ukryta pod włosami albo z pachwiny, gdzie blizna jest usytuowana w miejscu, które zwykle jest zakryte. Ten zabieg można wykonać w znieczuleniu miejscowym, co pozwala pacjentowi szybko wrócić do domu.

Ile zwykle trwa procedura?

Obecnie dysponujemy doskonałym zespołem, który świetnie ze sobą współpracuje. W naszej klinice wykonaliśmy już ponad 200 operacji rekonstrukcji uszu. Dzięki zdobytemu doświadczeniu jesteśmy w stanie przeprowadzić tę operację nawet w 2,5 godziny, jednakże standardowo należy zakładać, że może ona potrwać i 4 godziny. Drugi zabieg jest znacznie krótszy – trwa około półtorej godziny. Jest on prostszy i łatwiejszy dla pacjenta – okres pooperacyjny po pierwszym zabiegu bywa nieco uciążliwy.

Przeczytaj też: Rekosntrukcja ucha – na czym polega i jak się do niej przygotować?

Jak długo trwa rekonwalescencja?

Po pierwszym, głównym zabiegu rekonstrukcyjnym dziecko pozostaje u nas na noc, ponieważ zabieg ten wymaga znieczulenia ogólnego. To może być dla niego pewnym wyzwaniem, zwłaszcza z uwagi na duży opatrunek na głowie, który ukrywa zrekonstruowane ucho, oraz opatrunek na klatce piersiowej, z której pobiera się chrząstkę przez niewielkie nacięcie. Rana ta może sprawiać dyskomfort przy oddychaniu i poruszaniu się, ponieważ naruszone są mięśnie klatki piersiowej. Jednak te dolegliwości zazwyczaj ustępują po 2-3 dniach, a pacjenci przyjeżdżają na opatrunek zwykle 3-4 dni po operacji. Wówczas, jeśli jest to możliwe, usuwamy dren pod skórą ucha, co może być kolejną niedogodnością dla dziecka. Drugi dren, założony do klatki piersiowej, jest usuwany przed wypisem dziecka do domu, najczęściej następnego dnia. Opatrunek wokół ucha musi być noszony przez około tydzień, choć w niektórych przypadkach udaje się go usunąć już po czterech dniach. Szwy zdejmowane są zazwyczaj po 7-10 dniach, po czym pacjent zapomina już o operacji, z wyjątkiem rutynowej pielęgnacji. Wizyta kontrolna odbywa się zazwyczaj pół roku po zabiegu.

Jeśli chodzi o oddzielenie ucha od głowy, rekonwalescencja jest zazwyczaj dużo łatwiejsza. Nie ma potrzeby stosowania drenów, a jedynie opatrunki w okolicy pachwiny i ucha. Dolegliwości po zabiegu są minimalne, a wizyty kontrolne odbywają się po 4 dniach na zmianę opatrunku oraz po 7-10 dniach na zdjęcie szwów, a następnie po 3 miesiącach do kontroli.

Do jakich zaleceń należy się stosować po operacji?

Ostrożność w dbaniu o ucho po operacji to podstawa. Chrząstka własna ma tę zaletę, że nawet w przypadku urazu, takiego jak uderzenie czy wypadek, rany na niej goją się naturalnie, podobnie jak w przypadku innych części ciała. Natomiast w przypadku zastosowania metforu, uratowanie ucha byłoby niemożliwe.

Po przeszczepie chrząstki własnej życie toczy się normalnie. Chłopcy często decydują się na wizytę u fryzjera, by odsłonić swoje nowo wyglądające ucho (większość z nich miała długie włosy przed operacją).

Jakie objawy są normalne podczas rekonwalescencji?

Są to głównie dolegliwości związane bardziej z żebrem niż z obszarem zrekonstruowanego ucha. W takich przypadkach anestezjolog zwykle zaleca leki przeciwbólowe do stosowania w domu.

Czy zwykle wystarcza jedna operacja, czy może być potrzebnych kilka zabiegów?

Rekonstrukcja ucha zazwyczaj polega na dwuetapowym procesie. Jednak czasami, aby uzyskać jeszcze lepszy wygląd ucha, mogą być potrzebne drobne poprawki jako trzeci zabieg. Z reguły wykonuje się je już w znieczuleniu miejscowym i obejmują one drobną plastykę, aby wzmocnić lub podkreślić konkretne obszary ucha, które nie wyglądają tak, jakbyśmy chcieli. Czasami konieczne jest również operowanie drugiego ucha, szczególnie jeśli występuje asymetria lub niedorozwój jednego z uszu. W takich przypadkach zazwyczaj zostawia się zrekonstruowane ucho w niezmienionej formie, a drugie dostosowuje się, aby uzyskać jak największą symetrię.

Czy rekonstrukcja ucha jest zabiegiem refundowanym przez NFZ?

Tak, rekonstrukcja ucha jest refundowana przez NFZ, jednak nasza klinika nie ma podpisanego bezpośredniego kontraktu z NFZ.

Dowiedz się więcej o wskazaniach i przygotowaniach do rekonstrukcji ucha: Rekosntrukcja ucha – na czym polega i jak się do niej przygotować?