Chirurgia rekonstrukcyjna to dziedzina medycyny, która skupia się na korygowaniu różnych obszarów ciała uszkodzonych w wyniku wady wrodzonej, wypadku, nowotworu lub choroby, która spowodowała deformację. Głównym celem tej gałęzi medycyny jest przywrócenie prawidłowego wyglądu, a także funkcji uszkodzonej części ciała. W ostatnich latach zaobserwowano wzrost zainteresowania procedurami tego typu.
Prestiżowa, amerykańska organizacja non-profit Mayo Clinic wymienia procedury wykonywane w ramach chirurgii rekonstrukcyjnej:
W niniejszym artykule przedstawiamy najczęściej wykonywane zabiegi z zakresu chirurgii rekonstrukcyjnej.
To operacja wykonywana w celu rekonstrukcji piersi u kobiet, które przeszły mastektomię (chirurgiczne usunięcie jednej lub obu piersi) na skutek choroby nowotworowej piersi lub aby jej zapobiec. Dla wielu kobiet mastektomia jest szczególnie inwazyjna z estetycznego punktu widzenia i może przypominać o traumie, dlatego wiele kobiet decyduje się na operację rekonstrukcyjną, aby przywrócić wygląd piersi uznawany za normatywny.
Obecnie stosuje się różne techniki rekonstrukcji piersi – czasami wskazane jest użycie implantów silikonowych, kiedy indziej możliwe jest użycie tkanki autologicznej lub tkanki pobranej z innych obszarów ciała, takich jak brzuch lub plecy, a w innych przypadkach można zastosować połączenie obu tych technik, jak wyjaśnia dr n. med. Daniel Maliszewski. Wyróżniamy trzy główne techniki rekonstrukcji piersi:
Rekonstrukcja sutka i aureoli wykonywana jest zwykle osobno i jest to krótsza procedura. Możliwa jest także rekonstrukcja z wykorzystaniem metody makijażu permanentnego 3D.
Specjalista powinien wyjaśnić pacjentce różnice dotyczące każdej z technik i wspólnie z nią podjąć decyzję co do najlepszej opcji.
Celem tego rodzaju chirurgii jest głównie naprawa skutków urazów kości czaszki, twarzy i szyi. Najczęściej są one spowodowane wypadkami komunikacyjnymi, ale mogą być również następstwem chorób wrodzonych, schorzeń związanych ze szczęką lub nowotworów głowy i szyi.
Chirurgia szczękowo-twarzowa obejmuje również wszystkie rodzaje rekonstrukcji twarzy po oparzeniach lub chorobach nowotworowych skóry. Ponadto, jest ściśle związana z chirurgią plastyczną, dlatego jednym z jej celów jest zmniejszanie blizn.
Najczęstszymi problemami u dzieci są wady wrodzone, takie jak rozszczep wargi, podniebienia lub nosa. W przypadku pacjentów pediatrycznych ważne jest, aby jak najszybciej udać się do specjalisty, ponieważ pomoże to uzyskać dobre rezultaty leczenia i uniknąć wad rozwojowych, takich jak niedowaga i opóźnienia w rozwoju mowy.
Najczęściej występujące u dzieci wady wrodzone to:
Zabieg rekonstrukcji jest niezbędny w przypadku głębokich oparzeń trzeciego stopnia obejmujących tkanki inne niż naskórek, takie jak mięśnie i stawy.
Natychmiastowa interwencja chirurga w obszarze objętym oparzeniem jest często konieczna, aby nie dopuścić do utraty funkcji i możliwości poruszania się. Lekarz stara się również zminimalizować blizny, które mogą pozostać po oparzeniu. Osiągnięcie zadowalającego efektu estetycznego jest ważne dla poczucia własnej wartości pacjenta i umożliwienia mu przezwyciężenia urazu psychicznego związanego z oparzeniem.
W tym celu chirurg zastosuje zaawansowane techniki rekonstrukcji skóry, takie jak przeszczep skóry, mikrochirurgia lub zastosowanie ekspanderów tkankowych.
Idealnym kandydatem do tego typu operacji jest dorosły pacjent lub dziecko cierpiące na problemy zdrowotne związane z wadami fizycznymi, które mogą niekiedy upośledzać normalne funkcje życiowe. W takich przypadkach operacja nie tylko poprawia wygląd, ale także bardzo pozytywnie wpływa na jakość życia pacjenta.
Najczęstsze przypadki nagłe to konieczność leczenia urazów w wypadkach drogowych, oparzeń lub ciężkich wad wrodzonych, które należy leczyć w pierwszych miesiącach życia, aby uniknąć powikłań i zaburzeń rozwoju.
Pozostałe przypadki mają charakter estetyczny, ale mogą pozytywnie wpłynąć na życie pacjenta, pozwalając mu nabrać pewności siebie, jak na przykład zabiegi rekonstrukcyjne piersi lub innych obszarów uszkodzonych przez nowotwór. O ile pacjent cieszy się dobrym zdrowiem, a zabieg jest możliwy, lekarz przeanalizuje indywidualny przypadek, aby zdecydować, czy jest on odpowiednim kandydatem, czy nie.
W Polsce chirurgią rekonstrukcyjną zajmują się lekarze, którzy ukończyli specjalizację w zakresie chirurgii plastycznej i rekonstrukcyjnej. Warto upewnić się, że dany lekarz przynależy do Polskiego Towarzystwa Chirurgii Plastycznej, Rekonstrukcyjnej i Estetycznej (PTChPRiE). Jeżeli interesuje Cię zabieg chirurgii szczękowo-twarzowej, upewnij się, że lekarz ukończył specjalizację w tej dziedzinie i jest członkiem Polskiego Towarzystwa Chirurgii Stomatologicznej i Szczękowo-Twarzowej (PTChSiST). Istnieją też mniejsze towarzystwa skupiające lekarzy specjalizujących się w węższych dziedzinach, takie jak Polskie Towarzystwo Leczenia Oparzeń czy Polskie Towarzystwo Chirurgii Rekonstrukcyjnej Narządu Ruchu, którymi warto się zainteresować.
Warto również poszukać w internecie opinii o danym chirurgu. Czytanie opinii i oglądanie zdjęć rezultatów innych pacjentów może znacząco pomóc w podjęciu decyzji. Spróbuj udać się na konsultację z kilkoma specjalistami, aby uzyskać różne opinie i rozważyć kilka opcji leczenia. Ważne jest, aby czuć pełne zaufanie do specjalisty, któremu powierzasz swoje zdrowie.
Podobnie jak w przypadku każdej konsultacji lekarskiej, specjalista przeprowadzi pełny wywiad medyczny i badanie fizykalne w celu ustalenia, czy pacjent jest odpowiednim kandydatem do zabiegu. Podczas tej wizyty należy porozmawiać z lekarzem o swoich oczekiwaniach, możliwych powikłaniach i ryzyku, aby uzyskać wszystkie potrzebne informacje przed poddaniem się operacji.
Co najmniej sześć tygodni przed zabiegiem należy rzucić palenie, ponieważ utrudnia ono gojenie się ran i spowalnia rekonwalescencję. Należy unikać leków, które mogą zwiększać krwawienie, takich jak aspiryna i leki przeciwzapalne, jak objaśnia dr Michał Charytonowicz. Przed operacją i w zależności od wieku pacjenta, lekarz może zlecić pewne badania krwi, aby upewnić się, że nie ma przeciwwskazań do operacji. Zwłaszcza jeśli u pacjenta występują czynniki ryzyka, takie jak otyłość, cukrzyca lub choroba wieńcowa. Na koniec, bardzo ważne jest, aby pacjent zapewnił sobie transport z kliniki lub szpitala do domu, ponieważ po operacji nie będzie w stanie prowadzić samochodu ani wrócić samodzielnie komunikacją miejską.
Czas rekonwalescencji u każdego pacjenta zależy od rodzaju przeprowadzonej operacji. Każda procedura różni się techniką, czasem trwania i stopniem złożoności. Czas potrzebny na całkowity powrót do zdrowia również różni się w zależności od rodzaju zabiegu.
Należy omówić z lekarzem kwestie takie jak długość okresu rekonwalescencji, pielęgnacja rany i uczęszczanie na konsultacje pooperacyjne tak długo, jak wymaga tego specjalista. Pacjent otrzyma leki przeciwbólowe lub uspokajające. Jeśli pacjent nadal odczuwa umiarkowany lub silny ból pomimo przepisanych leków, należy skonsultować się z lekarzem. Powinno się pamiętać, że niektóre metody wymagają więcej niż jednej operacji, aby osiągnąć pożądany rezultat medyczny.
W przypadku operacji rekonstrukcji piersi lekarz może zalecić fizjoterapię. Pomoże ona szybciej odzyskać siły i nabrać pewności w wykonywaniu codziennych czynności. W innych przypadkach, takich jak operacje obejmujące głowę i szyję, należy podjąć dodatkowe środki w celu zapewnienia pacjentowi odpowiedniego poziomu nawodnienia i odżywienia, ponieważ zdolność żucia i połykania najprawdopodobniej zostanie ograniczona. W takich przypadkach wskazana może być dieta oparta na pokarmach płynnych lub miękkich, a w skrajnych przypadkach można zastosować sondy nosowo-żołądkowe i/lub nawadnianie drogą dożylną.
W przypadku pacjentów z oparzeniami może zdarzyć się, że w zależności od ciężkości i rozległości urazu, powrót do zdrowia może być wieloetapowy. Oznacza to konieczność przeprowadzenia kilku zabiegów leczenia skóry, operacji i przeszczepów. Jest to długi i bolesny proces, w którym lekarze pracują ramię w ramię ze specjalistami leczeniem bólu. Co więcej, uszkodzone kończyny (nie tylko ręce i nogi, ale też inne części ciała), wymagają fizjoterapii, aby nie dopuścić do utraty mobilności i siły mięśni. W przypadku rozległych oparzeń bardzo ważne jest właściwe odżywianie; niektórzy pacjenci będą wymagać dodatkowych suplementów i specjalnej diety, aby pomóc im lepiej się zregenerować.
Poniżej wymieniamy najczęstsze powikłania związane z zabiegami chirurgicznymi. Specjalista poinformuje Cię w bardziej szczegółowy sposób o powikłaniach związanych z Twoją operacją.
W niektórych przypadkach rana może się otworzyć i wymagać ponownej ingerencji.
Cancer. (2020). Head and Neck Cancers. [online] Available at: https://www.cancer.gov/types/head-and-neck/head-neck-fact-sheet [dostęp: 06.09.2024].
Dr Michał Charytonowicz (data nieznana). Korekcja wad wrodzonych. [online] Available at: https://plasticsurgery.com.pl/oferta/chirurgia-rekonstrukcyjna/korekcja-wad-wrodzonych [dostęp: 06.09.2024].
Dr n. med. Daniel Maliszewski (data nieznana). Odroczona rekonstrukcja piersi płatem LD. [online] Available at: https://danielmaliszewski.pl/zabieg/odroczona-rekonstrukcja-platem-ld/ [dostęp: 06.09.2024].
Mayo Clinic. (2020). Facial Reconstructive Surgery in Minnesota. [online] Available at: https://www.mayoclinic.org/departments-centers/facial-plastic-and-reconstructive-surgery/overview/ovc-20425011 [dostęp: 06.09.2024].
MedlinePlus. (2020). Burns. [online] Available at: https://medlineplus.gov/burns.html [dostęp: 06.09.2024].