Usuwanie znamion to zabieg polegający na usunięciu znamienia z powodów zdrowotnych i/lub estetycznych, co można wykonać stosując różne metody, w tym m.in. technikami chirurgiczną lub laserową.
Znamiona u dzieci są wrodzone i nie ma żadnych wskazówek dotyczących ich zapobieganiu (nie są dziedziczne). Według różnych badań w czasie ciąży matka nie może nic zrobić, aby zapobiec ich powstawaniu u dziecka. Należy podkreślić, że znamiona nie są zagrożeniem dla zdrowia dziecka.
Wiele noworodków rodzi się z łagodnymi, przejściowymi zmianami skórnymi. Mogą pojawić się też plamy na skórze, które nazywamy znamionami. W niektórych przypadkach znamiona są małe i prawie niewidoczne, mogą też samoistnie zanikać. Niekiedy jednak znamiona są duże i mogą stanowić problem estetyczny dla dziecka.
Szacuje się, że ponad 1 na 10 dzieci rodzi się ze znamionami lub pojawiają się one kilka dni po narodzinach. Mogą mieć różny kształt i pojawiać się na różnych częściach ciała. Niektóre są płaskie, a inne wystają ponad powierzchnię skóry; różnią się także kształtem (mogą mieć regularne lub nieregularne brzegi) i kolorem (mogą być np. brązowe, czerwone, białe, a nawet czarne).
Wyróżniamy dwa podstawowe typy znamion:
Tego rodzaju znamiona nie są zagrożeniem dla zdrowia dziecka. Można je leczyć lub usunąć, jeżeli znajdują się w widocznym miejscu, nie można ich zakryć i przez to powodują kompleksy. W niektórych przypadkach znamiona mogą także z czasem zacząć się zmieniać. Zaleca się konsultację ze specjalistą, jeżeli znamię barwnikowe ulegnie zakażeniu, krwawi lub swędzi, a także, jeżeli zaczną zmieniać kolor, kształt i rozmiar, jak wyjaśniają specjaliści MedlinePlus.
Istnieje kilka rodzajów naczyniaków: powierzchniowe, które mają różowo-czerwoną barwę; głębokie, które rozwijają się pod skórą i mają płaską powierzchnię; i pośrednie, które łączą cechy obu tych typów.
Kandydatami do zabiegu są dzieci i dorośli, którzy chcą usunąć znamię lub znamiona z powodów estetycznych lub zdrowotnych, czyli w celu zapobiegania różnym schorzeniom oraz w przypadku ich podejrzenia.
W przypadku niemowląt lekarz specjalizujący się w takich przypadkach decyduje, czy dane znamię można usunąć, czy też należy zaczekać, ponieważ skóra u noworodka bardzo szybko się zmienia, a zabiegi laserowe lub chirurgiczne mogą pozostawić bliznę na całe życie.
Wszystkie zmiany pojawiające się na skórze powinny być konsultowane i leczone przez specjalistę dermatologa. Wybierając lekarza, warto upewnić się, że ukończył on specjalizację w dziedzinie dermatologii i wenerologii.
W przypadku znamion barwnikowych lub naczyniaków u niemowląt lub dzieci należy udać się do pediatry, który wystawi skierowanie na wizytę u dermatologa, który przeprowadzi proces diagnostyczny i zaleci drogę leczenia. Dorośli pacjenci mogą uzyskać skierowanie do dermatologa od lekarza rodzinnego. Badanie i leczenie znamion są także usługą dostępną prywatnie.
Wybierając specjalistę, warto zapoznać się z opiniami innych pacjentów w internecie oraz upewnić się, że lekarz posiada odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie; warto też sprawdzić, czy przynależy do Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego (PTD). Wybór lekarza jest bardzo ważny, ponieważ brak właściwej diagnozy lub źle przeprowadzony zabieg usunięcia znamienia mogą mieć poważne konsekwencje zdrowotne.
Podczas pierwszej wizyty specjalista zbada zmianę skórną i przeprowadzi wywiad z pacjentem. Badaniami wykonywanymi podczas diagnostyki znamion są dermatoskopia i jeszcze dokładniejsza wideodermatoskopia, które pozwalają na obejrzenie zmiany w dużym powiększeniu. Podejmując decyzję o dalszym postępowaniu, specjalista weźmie też pod uwagę ilość i miejsca występowania znamion.
Następnie specjalista wyjaśni pacjentowi lub rodzicom dziecka, jakie kroki należy podjąć w dalszej kolejności i czy konieczne jest usunięcie znamienia.
W niektórych przypadkach konieczne może być wykonanie dodatkowych badań, w tym badań krwi lub pobrania fragmentu wycinka zmiany w celu wykluczenia różnych schorzeń. W miarę upływu lat znamię może stać się zmianą złośliwą i jeżeli wystąpi takie podejrzenie, dermatolog zleci biopsję lub usunięcie zmiany z pobraniem wycinka do badań.
Postępowanie w przypadku znamion zależy od rodzaju znamienia i konkretnego przypadku, a także wieku pacjenta. Naczyniaki są zmianami, które zwykle występują u niemowląt i same zanikają. Naczyniaki powierzchniowe zwykle rosną do około 5 miesiąca życia dziecka i zaczynają powoli zanikać w procesie inwolucji w 6-8 miesiącu. Każdy przypadek jest inny, jednak w większości przypadków naczyniak zanika samoistnie i całkowicie przed ukończeniem 5-6 roku życia.
Istnieją jednak rodzaje znamion i przypadki, kiedy konieczne jest podjęcie leczenia. Leczenie lub usunięcie znamienia jest zalecane w następujących przypadkach:
Niektóre zmiany skórne mogą być po badaniu zakwalifikowane do zabiegu usunięcia. Często pacjenci decydują się na usunięcie zmiany również profilaktycznie lub z powodów estetycznych. Jeżeli nie ma do tego przeciwwskazań i specjalista ma pewność, że zmiana nie jest złośliwa, znamię można usunąć laserem CO2, który jest w tym przypadku bardzo skuteczny, jak objaśnia zespół NaturaMed. Do usuwania znamion i zmian skórnych stosowane są też inne urządzenia laserowe, a o wyborze urządzenia decyduje specjalista. Działanie lasera polega na wywołaniu reakcji termicznej w przestrzeni międzykomórkowej tkanek, dzięki czemu zostaje z nich odparowana woda i dochodzi do ich zniszczenia. Zmiana zostaje odparowana, w związku z czym podczas zabiegu nie dochodzi do krwawienia.
Laserowo można usunąć znamiona barwnikowe zarówno płaskie, jak i wypukłe, takie jak pieprzyk czy brodawka, które są usuwane wraz z korzeniem, a także inne zmiany skórne, w tym kurzajki, kłykciny, włókniaki, kaszaki, prosaki, naczyniaki, ziarniniaki, kępki żółte i wiele innych.
Zaletami metody laserowej są:
Alternatywą dla lasera jest na przykład usuwanie zmian skórnych plazmą. Zabieg trwa krótko, skuteczny i niemal nie pozostawia blizn, a rekonwalescencja nie wiąże się z wyłączeniem pacjenta z życia codziennego.
Zespół Ruczaj Clinic objaśnia, że w przypadku, gdy lekarz dermatolog lub onkolog podejmie decyzję o konieczności zbadania znamienia, aby określić, czy zmiana jest złośliwa, nie można wykonać zabiegu laserowego. Konieczne jest chirurgiczne usunięcie zmiany, ponieważ ta metoda umożliwia pobranie nieuszkodzonej próbki materiału do badania histopatologicznego.
Chirurgiczne usuwanie zmian skórnych wykonuje się w znieczuleniu miejscowym i trwa on około 30 minut. Zmianę wraz z marginesem zdrowej skóry wycina się przy pomocy skalpela, a następnie zakładane są szwy oraz opatrunek. Do czasu usunięcia szwów należy unikać kąpieli i nie narażać miejsca zabiegowego na rozciąganie.
Po zabiegu pozostaje blizna, której wielkość jest uzależniona od wielkości wycinanego znamienia. Blizna będzie stopniowo blednąć, a w przypadku gdy zależy nam na jej maksymalnym zniwelowaniu, możemy rozważyć plastry i preparaty na blizny oraz inne rozwiązania, takie jak zabiegi laserowe czy radiofrekwencję.
Zabiegi usuwania znamion są małoinwazyjne, dlatego też nie jest konieczny pobyt w klinice ani zwolnienie z pracy, zazwyczaj pacjent może powrócić do normalnych czynności krótko po zabiegu. W przypadku zabiegów laserowych należy unikać słońca przez okres wskazany przez specjalistę i stosować kremy z wysokim filtrem w miejscu zabiegowych. Zaleca się także przemywanie okolicy zabiegowej mydłem o neutralnym pH bez pocierania jej ręcznikiem. Należy unikać intensywnego wysiłku fizycznego i kąpieli w basenie przez minimum 48 godzin.
Mężczyźni, którzy poddali się zabiegowi usunięcia znamienia w obrębie twarzy, powinni odczekać 10 dni po zabiegu, aby się ogolić.
W przypadku zabiegu chirurgicznego należy dbać o higienę i dezynfekować miejsce zabiegowe oraz stosować się do wszystkich innych zaleceń dermatologa, aby zapewnić prawidłowy proces gojenia. Zazwyczaj pacjent nie odczuwa bólu podczas gojenia się rany, jednak w przypadku dyskomfortu można zwrócić się do specjalisty z prośbą o wypisanie leków przeciwbólowych.
Komplikacje są rzadkie i zwykle odwracalne, ponieważ opisywane zabiegi są małoinwazyjne i uznawane za bezpiecznie. Wśród skutków ubocznych zastosowania lasera można wymienić krwiaki oraz poparzenia lub uszkodzenie naskórka w wyniku nieprawidłowego korzystania z urządzenia. Z kolei po wykonaniu zabiegu dermatochirurgicznego wystąpić może zakażenie.
Wszystkie wymienione wyżej zabiegi pozwalają osiągnąć zadowalające efekty:
Klinika Sienna (data nieznana). Wycięcie zmian barwnikowych. Dostępny: https://klinikasienna.pl/oferta/chirurgia-ogolna/wyciecie-zmian-barwnikowych/ [dostęp: 10.06.2022].
Medline Plus (2021). Birthmarks. Dostępny: https://medlineplus.gov/birthmarks.html [dostęp: 10.06.2022].
Medycyna Praktyczna (29.08.2017). Znamiona barwnikowe. Dostępny: https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/74416,znamiona-barwnikowe [dostęp: 10.06.2022].
NaturaMed (data nieznana). Laser CO2. Dostępny: https://www.naturamed.pl/laser-co2-frakcyjny/ [dostęp: 07.11.2022].
Ruczaj Clinic (data nieznana). Wycinanie znamion. Dostępny: https://www.ruczajclinic.pl/cele-leczenia/wycinanie-znamion/ [dostęp: 10.06.2022].