Skleroterapia (obliteracja żylaków) jest jedną z nieinwazyjnych metod usuwania żylaków. Polega na ostrzykiwaniu zmienionych chorobowo żył specjalistycznymi preparatami, które wywołują miejscowy stan zapalny, który finalnie prowadzi do zamknięcia światła żyły i jej zarośnięcia. Najlepsze rezultaty skleroterapia przynosi w przypadku małych i średnich zmian żylnych. Obliteracja bywa również wykorzystywana do leczenia teleangiektazji, potocznie nazywanych „pajączkami”. Może być jedyną drogą leczenia u danego pacjenta lub stanowić element terapii hybrydowej, jako uzupełnienie postępowania chirurgicznego lub laseroterapii.
Najnowsze technologie, które wspierają chirurgów podczas zabiegu obliteracji żylaków oraz nowej generacji preparaty pozwalają zamykać żylaki o coraz większych rozmiarach. Przykładem tego jest skleroterapia piankowa (przezskórna skleroterapia). W trakcie tego typu procedury wstrzykiwany lek (sklerosant) nie jest w formie płynnej a ma postać piany (mieszanka leku z powietrzem lub dwutlenkiem węgla). Zdaniem ekspertów z kliniki dr Iwony Radziejewskiej-Chomy ta zmiana powoduje, że zamknąć można również żylaki dużych gabarytów, ponieważ piana działa silniej na śródbłonek naczynia żylnego niż lek w płynie. Skleroterapię pianą uważa się za efektywniejszą metodę terapii malformacji żylnych i żylaków żył odpiszczelowych w zestawieniu z obliteracją płynem.
Leczenie żylaków kończyn dolnych: efekty skleroterapii (dr n. med. Adam Zieliński)
Widoczne gołym okiem, nienaturalnie poskręcane i rozszerzone żyły kończyn dolnych, czyli żylaki, są powszechnie występującym i dość dobrze znanym schorzeniem. O ile wiele osób wie, jak wyglądają żylaki, o tyle nie każdy ma świadomość, że są one objawem poważnej i przewlekłej choroby. Częściej postrzegamy je jako defekt urody aniżeli zagrożenie dla zdrowia i życia. Tymczasem zaniedbanie leczenia żylaków powoduje narastanie uciążliwych i bolesnych dolegliwości. Nogi swędzą, puchną, ciążą. Pojawiają się: mrowienie i nieprzyjemne skurcze mięśni. Na skórze uwidaczniają się nie tylko spiralne i grube żyły, ale również przebarwienia oraz owrzodzenia. Nieleczone żylaki ostatecznie doprowadzić mogą do wielu powikłań zdrowotnych: stanów zapalnych żył, niewydolnością krążenia, a nawet zatorem zagrażającym życiu. Dlatego już pierwsze niepokojące sygnały, takie jak uczucie ciężkości nóg, mrowienie, obrzęki wokół kostek czy niewielkie zmiany w wyglądzie żył, powinny być powodem do konsultacji z lekarzem specjalistą – flebologiem.
Żylaki są widocznym objawem najczęściej już zaawansowanej niewydolności żylnej. Powstają, ponieważ krew zalegająca w naczyniach żylnych nie jest w stanie przeciwstawić się grawitacji z powodu nieprawidłowego działania zastawek zlokalizowanych w żyle. Krew nie jest popychana w kierunku serca i w konsekwencji ściany żył rozszerzają się i uwidaczniają. Jak wyjaśniają eksperci z Ars Estetica, zaburzenia, które są źródłem powstania żylaków, dotyczą wadliwej pracy zastawek żylnych oraz spadku napięcia i elastyczności ścian żylnych.
Badania potwierdziły ponadto, że niewydolność zastawek żylnych może być dziedziczona, a więc obciążenie genetyczne może kwalifikować niektóre osoby do grupy objętej dużym ryzykiem zachorowania. Flebolodzy z Centrum Medycznego Veno Med informują, że na pojawienie się żylaków szczególnie duży wpływ ma także praca w pozycji siedzącej lub stojącej, brak ruchu, nadwaga, ciąża. Niewydolność zastawek żylnych może być również konsekwencją stanów zapalno-zakrzepowych naczyń krwionośnych, urazów lub leczenia operacyjnego kończyn dolnych.
Na tym polega skleroterapia
Konsultację lekarską rozpoczyna wywiad, po którym przeprowadzane jest badanie. Rozmowa z lekarzem pomaga ustalić ogólny stan zdrowia pacjenta, rozpoznać stopień zaawansowania choroby żylnej oraz poznać oczekiwania pacjenta dotyczące terapii i jej rezultatów. Oprócz oględzin miejsc zmienionych chorobowo, przeprowadzanych nieuzbrojonym okiem, flebolog zbada drożność żył aparatem ultrasonograficznym Doppler. Ten szczególny rodzaj USG służy precyzyjnej ocenie stopnia niewydolności żył i pozwala dokładnie wskazać wszystkie nieprawidłowo funkcjonujące odcinki żył.
Badanie dopplerowskie jest bezinwazyjne i bezbolesne, podobnie jak inne badanie ultrasonografem. Przeprowadzane jest w pozycji stojącej. Lekarz w jego trakcie rozpoznaje dzięki charakterystycznym dźwiękom miejsca, w których przepływ krwi jest zaburzony i jednocześnie może obserwować budowę układu żylnego w badanej okolicy. Wynik USG pozwala dobrać najlepszą metodę terapii żylaków. Również w późniejszych etapach leczenia flebolodzy wykorzystują aparat dopplerowski: bezpośrednio przed zabiegiem skleroterapii, do oznaczenia miejsc nakłuć, w trakcie zabiegu, aby zwiększyć jego precyzję oraz po obliteracji. Badanie pozwala wówczas ocenić efekty terapii.
O skleroterapii opowiada specjalista Marek Batijewski z NZOZ Kriocentrum
Zabieg przeprowadza się w warunkach ambulatoryjnych. Do jego przeprowadzenia nie jest potrzebne znieczulenie, gdyż do ostrzykiwania używane są mikroigły. Pacjent nie odczuwa bólu podczas ostrzykiwań, zdarza się jednak, że zabiegowi towarzyszy lekkie pieczenie i szczypanie.
Na procedurę składają się następujące etapy:
Krok 1
Przygotowanie skóry do zabiegu. Skóra jest przemywana środkiem odkażającym i oznaczane są na niej miejsca iniekcji. Wkłucia wykonuje się w żylaki przy nodze pacjenta uniesionej powyżej poziomu serca.
Krok 2
Ostrzykiwanie żylaków przeznaczonych do zamknięcia. Może temu towarzyszyć badanie USG Doppler, które nawiguje lekarza i maksymalizuje precyzję jego działań. Naczynia nakłuwa się w określonej kolejności: od tych o większej średnicy do mniejszych.
Krok 3
Nałożenie opatrunku kompresyjnego lub pończochy uciskowej. Kompresja powinna być stosowana również po zabiegu.
Krok 4
Spacer. Pacjent bezpośrednio po zabiegu powinien spacerować przynajmniej 30-40 minut. Jest to bardzo istotny element profilaktyki przeciwzakrzepowej.
Metoda ostrzykiwania żylaków jest bardzo bezpieczna pod warunkiem, że przeprowadza ją doświadczony lekarz, który uniknie błędów w zakresie miejsca wstrzyknięcia. Podanie leku w nieodpowiednie miejsce, zwłaszcza intensywnie działającej piany, może skutkować martwicą tkanek, a w skrajnych wypadkach wstrząsem anafilaktycznym. W związku z tym, że echoskleroterapia (obliteracja pod stałą kontrolą USG Doppler) jest zawsze bezpieczniejszym wyborem, szczególnie w przypadku leczenia większych pni żylnych.
Efekty skleroterapii (dr n. med. Michał Kowalczewski)
Pacjent, ze względu na minimalną inwazyjność zabiegu, tego samego dnia wraca do normalnej aktywności. Bezpośrednio po zabiegu może występować delikatny dyskomfort w postaci pieczenia w miejscach podania leku. Po pewnym czasie może pojawić się bolesność i zaczerwienienie oraz zgrubienia wokół zamykanych żył. Jest to normalna i przejściowa reakcja. Jeśli długo się utrzymuje lub jest bardzo dotkliwa, należy poinformować o tym lekarza.
Lekarze z Kliniki Chirurgii Plastycznej Dr Szczyta przypominają także, że po skleroterapii nie należy korzystać z sauny, solarium czy gorących kąpieli. Powinno się unikać długotrwałego stania lub siedzenia. Konieczne jest noszenie rajstop uciskowych, ponieważ przyspieszą one regenerację i podniosą skuteczność leczenia. Pończocha kompresyjna powinna być przez co najmniej 2 tygodnie. Może być zdejmowana do odpoczynku nocnego. Eksperci z Mandala Beauty Clinic zalecają również ostrożność w korzystaniu z kąpieli słonecznych oraz dbałość o aktywny tryb życia i właściwą wagę ciała. Działania profilaktyczne mogą bowiem zapobiec nawrotowi choroby.
Zabieg zaleca się osobom zarówno z pajączkami jak i żylakami
Obliteracja jest najmniej inwazyjną metodą leczenia żylaków. Jest bezbolesna, nie wymaga znieczulenia ani hospitalizacji. Wiąże się także z krótkim okresem rekonwalescencji. To wszystko powoduje, że jest idealnym zabiegiem dla osób, które nie mogą skorzystać z innych form terapii. Dr Ilona Osadowska podpowiada, że skleroterapię poleca szczególnie tym pacjentom, którzy z powodu przeciwwskazań nie mogą poddać się chirurgicznym zabiegom lub z różnych przyczyn wolą uniknąć operacji.
Skleroterapia żylaków polecana jest zarówno osobom, które chcą poprawić wygląd nóg, jak i zainteresowanych poprawą komfortu życia oraz redukcją przykrych dolegliwości związanych z żylakami. Eksperci z Lecznicy Melitus jako najistotniejsze medyczne wskazania do zabiegu widzą: „pajączki” naczyniowe i małe pęknięte naczynka (teleangiektazje, venulektazje), żylaki siatkowate i owrzodzenia żylne nóg.
Dr Maciej Antkiewicz wyjaśnia, że skleroterapia jest również skuteczną metodą leczenia rozszerzonych chorobowo naczyń o większych średnicach. Z powodzeniem może być stosowana w terapii niewydolnych żył odpiszczelowych i tzw. perforatorów (żyły łączące naczynia powierzchniowe z głębokimi), a także żylaków nawrotowych oraz pozostałych po wcześniejszych zabiegach laserowych czy chirurgicznych.
Jeżeli nie kwalifikujesz się do zabiegu skleroterapii, możesz rozważyć inne metody, takie jak laserowe usuwanie żylaków czy klejenie żylaków. Z kolei pacjenci zmagający się z bardzo drobnymi naczynkami na twarzy i kończynach, mogą zastanowić się nad małoinwazyjnym zabiegiem, jakim jest laserowe zamykanie naczynek.
Zabieg obliteracji
Z zabiegu skorzystać może duża grupa pacjentów m.in. dlatego że ta metoda leczenia nie wymaga znieczulenia i jest małoinwazyjna. Jednak, jak wyjaśniają specjaliści z Revival Clinic, są osoby, których stan zdrowia nie pozwoli przeprowadzić procedury.
Bezwzględnymi przeciwwskazaniami do zabiegu są:
Z zabiegu okresowo wykluczeni są także pacjenci z infekcją oraz stanami zapalnymi skóry w obszarze, który ma być ostrzykiwany. Nie zaleca się przeprowadzenia procedury u osób ze świeżą opalenizną. Należy także zachować szczególną czujność podczas kwalifikacji do zabiegu w przypadku pacjentów ze skłonnością do migren.
Usuwanie pajączków (Ars Estetica)
Pojedynczy zabieg daje zadowalające rezultaty na blisko połowie obszaru poddanego zabiegowi. W tym wypadku, w celu domknięcia pozostałych żylaków, zabieg można powtórzyć po 2-4 tygodniach. Satysfakcjonujące efekty zwykle uzyskuje się po serii 2-5 zabiegów. Ilość zabiegów zależy od ilości zmienionych chorobowo naczyń.
Specjaliści z Kliniki Chirurgii Plastycznej Dra Szczyta wyjaśniają, że w trakcie zabiegu są widoczne natychmiastowe efekty działania leku: naczynia zamykają się i znikają. Po zabiegu znowu stają się widoczne z powodu podrażnienia ścian żylnych przez sklerosant. Wraz z upływem czasu żyły stają się coraz mniej widoczne, bledną i wreszcie znikają. Moment ich całkowitego zaniku zwykle następuje po kilku tygodniach, najpóźniej 5-6 miesiącach.
Sumienne przestrzeganie zasad profilaktyki znacząco wpływa na trwałość efektów zabiegu. Poprawie ulega wygląd nóg i podnosi się komfort życia: znikają żylaki, a wraz z nimi dolegliwości bólowe, obrzęki i skurcze. Istnieje jednak pewna grupa pacjentów, która w celu podtrzymania satysfakcjonujących efektów leczenia, musi zabieg powtórzyć po kilku latach.
Antkiewicz M. (2019). Skleroterapia żylaków – na czym polega, jak działa i jakie przynosi efekty [online]. Dostępny: https://www.arsestetica.pl/blog/.... [dostęp: 21.02.2020].
Centrum Medyczne Veno Med (data nieznana). Żylaki [online]. Dostępny: https://veno-med.pl/index.php/zylaki/. [dostęp: 20.02.2020].
Dr Szczyt Klinika Chirurgii Plastycznej (data nieznana). Pozbądź się żylaków bezboleśnie [online]. Dostępny: https://www.drszczyt.pl/zabiegi/.... [dostęp: 20.02.2020].
Osadowska I. (2019). Obliteracja/skleroterapia – nieoperacyjne metody usuwania żylaków [online]. Dostępny: https://www.dr-osadowska.pl/obliteracja.... [dostęp: 21.02.2020].