Leczenie żylaków to zabiegi, których celem jest usunięcie poszerzonych żył i żylaków, aby zapobiegać powstawaniu nowych i postępowaniu niewydolności żylnej, a także załagodzić objawy z nimi związane i poprawić wygląd danego obszaru.
Żylaki to widoczne gołym okiem poszerzone żyły znajdujące się pod skórą, które pojawiają się głównie na nogach. Żyły to naczynia krwionośne, które transportują krew do tkanek organizmu; mogą ulec uszkodzeniu, w wyniku czego rozszerzają się i powstają żylaki. Wiele osób czuje się niekomfortowo lub odczuwa wstyd z powodu żylaków, a w niektórych przypadkach mogą one również powodować ból. Wbrew powszechnemu przekonaniu, że problem żylaków dotyczy głównie kobiet, dotyka on osoby obu płci, chociaż częściej u kobiet. Szacuje się, że żylaki ma około 25-50% kobiet i 10-30% mężczyzn w Europie.
W pierwszej kolejności warto zaznaczyć, że żylaki to nie tylko problem estetyczny, ale przede wszystkim zdrowotny, ponieważ sygnalizują choroby układu krążenia. Nieleczone żylaki mogą doprowadzić nie tylko do owrzodzeń, ale też do poważnych chorób, jak na przykład zakrzepowe zapalenie żył czy zatorowość płucna. Zabieg usuwania żylaków ma więc rozwiązać nie tylko problem estetyczny, ale przede wszystkim zdrowotny.
Żylaki to trwałe poszerzenie żył powierzchownych powstałe w wyniku zastoju krwi spowodowanego osłabieniem ściany żylnej i/lub nieprawidłową pracą i uszkodzeniem zastawek żylnych. Osłabienie ścian żylnych i/lub nieprawidłowa praca zastawek prowadzi do wstecznego przepływu żylnego (refluksu), co powoduje rozciągnięcie, poszerzenie i czasem poskręcanie żył, jak wyjaśnia zespół Centrum Medycznego Bieńskowski. We wczesnej fazie żylaki mogą być niewidoczne, ale z czasem pod skórą pojawiają się rozszerzone fioletowe lub niebieskie, czasami zgrubiałe żyły, a w przypadku nieleczenia dochodzi do powstawania trudno gojących się owrzodzeń.
Żylaki najczęściej dotyczą kończyn dolnych – zwykle występują na udach, pod kolanami i na łydkach, chociaż mogą pojawić się także na kostkach i stopach. Wyróżniamy cztery stopnie zaawansowania choroby, w zależności od poszerzenia ścian żylnych i postępu zmian w żyłach.
Żylakom mogą towarzyszyć następujące objawy:
Żyły odpowiadają za transport krwi z tkanek ciała do serca. Ponieważ żyły w nogach muszą wykonywać to zadanie, przeciwstawiając się siłom grawitacji, ich ściany muszą być odpowiednio elastyczne, a zastawki żylne powinny działać prawidłowo. W przeciwnym razie dochodzi do zastoju krwi w żyłach, co z kolei prowadzi do powstawania żylaków.
Zespół Popow DUOMED wśród głównych przyczyn i czynników ryzyka powstawania żylaków wymienia:
Problem żylaków znacznie częściej dotyka kobiet do 40 roku życia niż mężczyzn (ma to związek z hormonami i przebytymi ciążami), jednak u starszych pacjentów płeć nie ma aż takiego znaczenia i dysproporcja między mężczyznami i kobietami z żylakami znacznie się zmniejsza.
W celu zdiagnozowania i leczenia żylaków pacjent powinien udać się do specjalisty flebologii i/lub chirurgii naczyniowej. Warto zwrócić uwagę na to, jak duże doświadczenie ma dany specjalista w tej dziedzinie oraz w stosowaniu konkretnej metody leczenia.
Po zapoznaniu się z historią kliniczną pacjenta oraz wykonaniu badań (w tym USG Doppler) specjalista postawi diagnozę i zaplanuje leczenie, które przyniesie najlepsze rezultaty w danym przypadku.
Wybierając specjalistę, postaraj się jak najwięcej dowiedzieć o danym lekarzu, jego wykształceniu, doświadczeniu i efektach pracy.
Do niedawna najskuteczniejszą i najczęściej stosowaną metodą usuwania żylaków było ich chirurgiczne usunięcie, jednak w ostatnich latach opracowano wiele mniej inwazyjnych metod usuwania żylaków, które są bezpieczniejsze, wiążą się z mniejszym ryzykiem skutków ubocznych i krótszą rekonwalescencją. Co więcej, większość nowoczesnych zabiegów może być wykonywana w trybie ambulatoryjnym.
Obecnie dostępnych jest wiele metod leczenia żylaków:
Kompresoterapia to najbardziej zachowawcza i całkowicie nieinwazyjna metoda leczenia żylaków. Polega na noszeniu pończoch, podkolanówek lub rajstop uciskowych, które są dobierane przez lekarza w zależności od stopnia zaawansowania schorzenia i nasilenia dolegliwości. Ucisk na kończynę poprawia krążenie i wydolność zastawek żylnych, które są odpowiedzialne za przepływ krwi do serca, a jednocześnie powoduje, że krew nie zalega w niewydolnych żyłach.
Pacjenci korzystający z tej metody powinni także stosować się do zaleceń dotyczących stylu życia, czyli zadbać o regularną aktywność fizyczną, a także, w niektórych przypadkach, o prawidłową masę ciała.
Zabieg nazywany jest operacją Babcocka na cześć chirurga, który wykonał go po raz pierwszy w 1905 roku. To jedna z metod chirurgicznych, która polega na wykonaniu dwóch nacięć: w okolicy pachwiny oraz w okolicy kostki przyśrodkowej. Przez nacięcie w pachwinie wprowadzana jest sonda nazywana stripperem, którą przymocowuje się do żyły i razem z nią usuwa. Stripping może być również wykonany na krótszym odcinku, tzn. od połączenia odstrzałkowo-udowego w dole podkolanowym.
Zabieg odbywa się w znieczuleniu ogólnym lub znieczuleniu do kręgosłupa, tzw. zewnątrzoponowym. Metoda jest prosta i bezpieczna, a nawrót choroby występuje bardzo rzadko.
Jest to bardzo skuteczna technika usuwania żylaków, polegająca na usunięciu jedynie uszkodzonej części żyły. Metoda CHIVA może być stosowana w celu usunięcia małych żył znajdujących się poza głównym pniem. Jej niewątpliwą zaletą jest jej małoinwazyjny charakter, dzięki czemu zabieg może być przeprowadzony ambulatoryjnie z zastosowaniem znieczulenia miejscowego lub sedacji.
Podczas zabiegu techniką CHIVA można usunąć żylaki wszystkich rozmiarów. Specjalista w ściśle określonych miejscach wykonuje małe nakłucia lub nacięcia o wielkości 1-3 mm, co umożliwia podwiązanie, skrócenie lub usunięcie żylaków. Nakłucia lub nacięcia nie są zazwyczaj zaszywane, wystarczą plastry samoprzylepne, potocznie nazywane stripperami. Aby osiągnąć optymalny efekt, także estetyczny, metodę CHIVA można łączyć z technikami laserowymi i skleroterapią.
Laserowe usuwanie żylaków to nowoczesna, niechirurgiczna alternatywa leczenia dużych żylaków. Pod kontrolą USG za pomocą małego wkłucia lub nacięcia o długości 5 mm do żyły pacjenta wprowadzane jest włókno laserowe. Uruchamia się laser i powoli wycofując włókno, stopniowo zamyka się niewydolne naczynie. Zamknięte żylaki można potem usunąć lub pozwolić na ich stopniowe wchłanianie.
Zazwyczaj zabieg można wykonać w trybie ambulatoryjnym z zastosowaniem znieczulenia miejscowego lub sedacji. Laserowe usuwanie żylaków jest bardzo skuteczną procedurą, jednak niektórych żylaków nie da się usunąć tą metodą i nie można całkowicie wykluczyć nawrotu żylaków, na co mają wpływ uwarunkowania genetyczne oraz tryb życia pacjenta. Tą techniką można także usunąć mniejsze pajączki.
To stosunkowo małoinwazyjny zabieg, zaliczany do metod chirurgicznych, wykonywany w znieczuleniu miejscowym i w trybie ambulatoryjnym, polegający na usunięciu żylaków z wykorzystaniem haczyków i innych instrumentów chirurgicznych. Dostęp do żył uzyskiwany jest przez wykonywanie drobnych nacięć. Technikę tę można stosować zarówno do leczenia małych żylaków siatkowatych, jak i żył przeszywających i pni żylnych, a także możemy ją łączyć z innymi metodami leczenia żylaków. Skuteczność miniflebektomii jest wysoka.
Usuwanie żylaków metodą EVRF (falami radiowymi) to nowoczesna, minimalnie inwazyjna technika leczenia żylaków, która niesie wiele korzyści dla pacjenta i jednocześnie charakteryzuje się wysoką skutecznością. Polega na wprowadzeniu do wnętrza żyły urządzenia emitującego prąd o częstotliwości fal radiowych, w wyniku czego dochodzi do podgrzania ścian żył do wysokiej temperatury (ok. 120°C), a następnie do skurczenia i zamknięcia żylaka.
Wśród zalet tej techniki zespół NZOZ Kriocentrum wymienia krótki czas zabiegu (30-60 minut), możliwość wykonania interwencji w znieczuleniu miejscowym i w trybie ambulatoryjnym, brak konieczności wykonywania nacięć, brak dużych krwiaków w okresie rekonwalescencji i bardzo wysoką skuteczność.
Skleroterapia jest zabiegiem zalecanym w przypadku mikrożylaków i żylaków średniej wielkości (niebieskawych lub czerwonych żyłek o średnicy 1-4 mm) przy wydolnej żyle odpiszczelowej i odstrzałkowej.
Zabieg polega na wstrzyknięciu specjalnej substancji cienką igłą bezpośrednio do żyły, która niszczy żyłę od środka, a następnie żylak się wchłania. Skleroterapię stosuje się jako zabieg uzupełniający do zabiegów chirurgicznych lub u tych osób, które z różnych przyczyn nie mogą poddać się tradycyjnemu lub laserowemu leczeniu. U takich pacjentów zalecane jest wówczas noszenie elastycznych pończoch uciskowych II stopnia kompresji przez indywidualnie ustalony okres. Skleroterapia jest również stosowana jako prewencja przed nawrotem choroby.
To metoda polega na wprowadzeniu do wnętrza uszkodzonej żyły specjalnej sondy zamrażającej w celu jej usunięcia, jak wyjaśnia zespół kliniki LANCET. Interwencja jest stosunkowo małoinwazyjna, a czas zabiegu wynosi jedynie 45-60 minut. Wykonuje się go w znieczuleniu miejscowym. W porównaniu z tradycyjnym strippingiem technika zapewnia lepszy efekt kosmetyczny i pozostawia mniejsze blizny. Z tych powodów stanowi dla niego interesującą alternatywę, którą warto wziąć pod uwagę.
Zabieg polega na sklejeniu żylaków specjalnym klejem tkankowym. Po pojedynczym wkłuciu się do naczynia i założeniu cewnika pod kontrolą USG zostaje podawany klej, który powoduje zarośnięcie się żyły. Z czasem klej ulega wchłonięciu, a żylaki zanikają.
Jest to procedura bezbolesna, niewymagająca znieczulenia i umożliwiająca natychmiastowy powrót do codziennych obowiązków. Można ją zastosować na obu nogach jednocześnie i nawet latem, kiedy odsłaniamy nogi, ponieważ po zabiegu jest bardzo małe ryzyko pojawienia się siniaków czy przebarwień.
Zabieg polega na wprowadzeniu do światła chorej żyły cewnika podłączonego do aparatu wytwarzającego przegrzaną (suchą) parę wodną. Temperatura stosowanej pary wodnej sięga ok. 140°C. Technika ta może być stosowana do leczenia niemal wszystkich typów żylaków.
Dużą zaletą techniki SVS jest jej mała inwazyjność – sucha para wodna umożliwia skuteczne zamknięcie żyły bez konieczności jej wyrywania, wykonywania nacięć i długiej rekonwalescencji.
Efektem wyżej opisanych zabiegów jest stopniowe zmniejszanie się żylaków, aż do ich całkowitego zniknięcia. Pacjent może spodziewać się także poprawy wyglądu skóry w miejscu, gdzie wcześniej występowały żylaki (mogą zniknąć przebarwienia i plamy). Jednak oprócz poprawy estetycznej pacjent zauważy również ogólną poprawę stanu zdrowia, ponieważ zmniejszą się dolegliwości bólowe i opuchlizna.
Jednak niezależnie od zastosowanej metody możliwy jest nawrót choroby u osób, które mają predyspozycje do występowania żylaków i/lub cierpią na niewydolność żylną. To schorzenie przewlekłe, a zabiegi pozwalają wyleczyć chore żyły, ale z czasem zmiany chorobowe mogą pojawić się w innych naczyniach, które w momencie interwencji lekarza nie były dotknięte chorobą. Najlepszym sposobem zapobiegania żylakom jest prowadzenie zdrowego i aktywnego trybu życia oraz odbywanie regularnych kontroli lekarskich. Aby zapobiegać powstawaniu nowych żylaków, pacjent może także nosić pończochy uciskowe oraz systematycznie ćwiczyć (zaleca się umiarkowaną aktywność fizyczną).
Powstawaniu żylaków można zapobiegać poprzez właściwą profilaktykę oraz prowadzenie zdrowego trybu życia. Profilaktyka jest również szczególnie ważna u pacjentów, którzy już zmagają się z żylakami i niewydolnością żylną, aby nie powodować pogorszenia się stanu żył, oraz u tych osób, które już poddały się leczeniu.
Co robić, aby zapobiegać powstawaniu żylaków i pogarszaniu się problemu? Najważniejsze jest wdrożenie zmian stylu życia, dotyczących głównie uprawiania sportu (szczególnie zalecane są spacery, pływanie i jazda na rowerze) oraz odpowiedniej diety, która pozwala utrzymać prawidłową masę ciała.
Wśród innych zaleceń profilaktycznych możemy wymienić m.in.:
Tak jak wszystkie zabiegi, również interwencje zamykania żylaków mogą wiązać się z pewnymi powikłaniami, których rodzaj zależy od wybranej metody oraz lekarza. Wspomniane skutki uboczne to:
Centrum Medyczne Bieńkowski (data nieznana). Żylaki kończyn dolnych [online]. Dostępny: https://wbienkowski.pl/chirurgia-ogolna/zylaki-konczyn-dolnych/. [dostęp: 22.03.2022].
Klinika Chirurgii Klasycznej i Estetycznej LANCET (data nieznana). Bezpieczne zabiegi żylaków – operacyjne oraz małoinwazyjne [online]. Dostępny: https://www.chirurgiajastrzebski.pl/oferta-naszej-kliniki/chirurgia-klasyczna. [dostęp: 22.03.2022].
Marzena Frołow (data nieznana). Profilaktyka żylaków [online]. Dostępny: https://www.mp.pl/pacjent/zakrzepica/zylaki/63361,profilaktyka-zylakow. [dostęp: 22.03.2022].
NZOZ Kriocentrum (data nieznana). Usuwanie żylaków falami radiowymi [online]. Dostępny: https://www.kriocentrum.com/usuwanie-zylakow-falami-radiowymi/. [dostęp: 22.03.2022].
Popow DUOMED (data nieznana). Czym są żylaki [online]. Dostępny: https://www.popow.com.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=72&Itemid=475. [dostęp: 22.03.2022]