Przeszczep włosów i farmakoterapia w leczeniu łysienia androgenowego

Co to jest łysienie androgenowe?

Łysienie androgenowe polega na stopniowym zmniejszaniu się ilości mieszków włosowych w skórze głowy, a co za tym idzie – zmniejszaniu się ilości włosów. Jest to proces stopniowy, początkowo mamy do czynienia z miniaturyzacją mieszków, co widzimy w postaci cieńszych, krótszych włosów. Postępująca miniaturyzacja prowadzi w końcu do całkowitego zaniku mieszka włosowego i na tym etapie proces łysienia jest już nieodwracalny. Łysienie zaczyna być zauważalne w postaci zwiększonej widoczności skóry głowy gdy utracimy już połowę włosów. Przyczyną łysienia androgenowego są męskie hormony płciowe, a dokładnie najsilniejsza pochodna testosteronu – dihydrotestosteron (DHT). Często poziomy hormonów w organizmie są prawidłowe, a łysienie spowodowane jest nadwrażliwością mieszków włosowych na DHT. Jest ona spowodowana mutacjami genetycznymi.

Czy łysienie androgenowe dotyczy zarówno mężczyzn, jak i kobiet?

Dihydrotestosteron będący przyczyną łysienia androgenowego jest hormonem płciowym obecnym w organizmach zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Problem łysienia androgenowego dotyczy obu płci.

U mężczyzn pierwsze objawy występują zazwyczaj po okresie pokwitania. Szacuje się, że łysienie androgenowe dotyka ok. 25 proc. mężczyzn w 20. roku życia, około 50 proc. po pięćdziesiątce i nawet 75 proc. po 70. roku życia. Najpierw pojawiają się charakterystyczne zakola. Włosy w tych miejscach stają się cieńsze i krótsze, z czasem zaczynają przypominać meszek, aż w końcu zupełnie przestają rosnąć. Łysienie stopniowo przesuwa się ku tyłowi głowy i obejmuje jej wierzchołek. W najbardziej zaawansowanych stadiach choroby włosy pozostają w niewielkiej ilości tylko na potylicy i części skroni.

U kobiet łysienie androgenowe pojawia się później niż u mężczyzn, ale występuje nawet u 40 proc. pań po 70. roku życia. Jest ono jednak bardziej „rozlane”, widoczne np. w postaci poszerzonego przedziałka na środku głowy.

Jakie są metody leczenia łysienia androgenowego?

Leczenie łysienia androgenowego opiera się na 3 metodach: leczenie farmakologiczne podtrzymujące, leczenie chirurgiczne i zabiegi uzupełniające. Najskuteczniejszą i dającą najtrwalsze rezultaty metodą leczenia jest chirurgiczny przeszczep włosów. Kiedyś taki zabieg wiązał się z wycięciem paska skóry z potylicy i pozostawieniem blizny. Tę metodę stosuje się wciąż, nazywa się ona FUT (follicular unit transplantation). Jednak nowszym i dyskretniejszym sposobem chirurgicznego leczenia łysienia androgenowego jest metoda FUE (follicular unit excision). Nie pozostawia ona widocznej blizny, wykonywana jest bez skalpela i bez szwów. Polega na przeszczepie mieszków włosowych. Lekarz nacina specjalną głowicą skórę i tkankę podskórną wokół skupiska mieszków włosowych. Następnie wyciąga je ze skóry głowy. Włosy najczęściej pobierane są z okolicy potylicznej, ale do zabiegu można też wykorzystać inne miejsca, na przykład brodę. Po ich pobraniu pozostają niewielkie strupki, które odpadają po kilku dniach i miejsca pobrania stają się niewidoczne. Za jednym razem można przeszczepić do około 6000 włosów (2500 jednostek włosowych). Zabieg trwa kilka godzin i jest prawie bezbolesny dzięki znieczuleniu miejscowemu. Do domu można wrócić jeszcze tego samego dnia. Włosy w nowym miejscu odrastają ostatecznie po 9–12 miesiącach.

Jakie są alternatywne metody dla przeszczepu włosów w przypadku łysienia androgenowego?

Przeszczep włosów jest jedyną metodą dającą trwałe rezultaty leczenia w perspektywie wielu lat. Przeszcepiane włosy są już niewrażliwe na androgeny i pozostają w nowym miejscu praktycznie do końca życia. Pacjenci, którzy obawiają się zabiegu chirurgicznego, mogą skorzystać z metod mniej inwazyjnych, uzupełniających, jednak nie dających tak trwałych rezultatów. Jeżeli chodzi o leczenie farmakologiczne – obecnie istnieją dwa preparaty do leczenia łysienia typu androgenowego. Rezultaty ich stosowania widać zazwyczaj już po 3 miesiącach regularnego używania. Jednak w badaniach zaobserwowano, że włosy odrastają tylko na początku terapii. W kilkuletniej obserwacji udowodniono jedynie opóźnienie ich wypadania. Po około trzech miesiącach od zakończenia terapii, tempo wypadania włosów osiąga poziom sprzed leczenia. Zabiegi uzupełniające, takie jak osocze bogatopłytkowe, mezoterapia skóry głowy czy przeszczep komórek macierzystych z tłuszczu pomagają mieszkom włosowym wygenerować grubsze, dłuższe włosy i pobudzają mieszki pozostające w fazie uśpienia. Dzięki temu skóra skalpu staje się mniej widoczna, a co za tym idzie – łysienie wydaje się być mniej zaawansowane. Jednym z najskuteczniejszych zabiegów uzupełniających jest przeszczep komórek macierzystych z tłuszczu w skórę głowy. Tłuszcz jest znakomitym źródłem multipotencjalnych komórek macierzystych. Ich ilość na gram tkanki jest większa nawet niż w szpiku kostnym czy krwi pępowinowej. Komórki te mają zdolność różnicowania się w kierunku wielu tkanek, posiadają wysoką zdolność samoregeneracji, a także są doskonałym źródłem czynników wzrostu. Przewagą tej metody jest ciągła produkcja i dostarczanie do mieszków włosowych pobudzających substancji przez żywe komórki, które zostały zaimplementowane w skórze, a nie przerywane dostarczanie czynników wzrostu na kilka godzin jak w przypadku osocza bogatopłytkowego. Dzięki zastosowaniu komórek macierzystych z tłuszczu zauważono polepszenie gęstości oraz grubości włosów w obszarze poddanym leczeniu. Zazwyczaj wystarczający jest jeden zabieg, ponieważ przeszczepione komórki osiedlają się w skórze głowy i długotrwale produkują czynniki stymulujące. W Klinice Dr Szczyt opracowaliśmy autorską metodę zwiększająca efektywność zabiegu – pacjent jest przygotowywany do pobrania komórek specjalną, gotową dietą pudełkową, która zwiększa zagęszczenie komórek macierzystych w tłuszczu, a komórki po wyizolowaniu zawieszane są w unikatowym roztworze, który znacząco poprawia ich przeżywalność i pobudza namnażanie.

Czy przeszczep włosów można łączyć z innymi metodami leczenia?

Przeszczep włosów najczęściej łączymy z leczeniem farmakologicznym i zabiegami uzupełniającymi. Przyczyna problemu, czyli łysienie androgenowe, nie ma wpływu na nowe, przeszczepione włosy – pozostaną one w przeszczepionym miejscu przez wiele lat. Pacjent może jednak zauważyć, że mimo wszystko włosy z czasem stają się coraz mniej gęsto, co jest spowodowane wypadaniem i przerzedzaniem się włosów w miejscach nieobjętych przeszczepem. Leczenie uzupełniające wprowadza się, aby zapobiegać dalszemu wypadaniu właśnie tych występujących już przed przeszczepem włosów.

W jakich przypadkach jest niezbędne leczenie uzupełniające w postaci farmakoterapii?

Leczenie uzupełniające jest szczególnie wskazane u pacjentów z niższymi stopniami zaawansowania łysienia androgenowego. Pozwala opóźnić postęp choroby, działając ochronnie na natywne włosy, które znajdowały się w objętych chorobą miejscach jeszcze przed przeszczepem.

Jakie środki są stosowane do leczenia farmakologicznego?

Aktualnie na rynku dostępne są 2 leki zarejestrowane jako środki do leczenia łysienia androgenowego. Ich skuteczność potwierdzono w licznych badaniach klinicznych, które zostały przeprowadzone zgodnie z ogólnoświatowymi standardami. Takim samym próbom poddaje się inne leki stosowane w leczeniu schorzeń takich jak na przykład nadciśnienie czy cukrzyca. O skuteczności tych środków świadczą zatem liczne badania, a nie jedynie hasła reklamowe, jak to może mieć miejsce w przypadku niektórych produktów kosmetycznych.

Pierwszy z nich to minoksydyl, występujący w postaci wcierki do skóry głowy; jego skuteczność sięga ok. 60% u stosujących go pacjentów. Można go stosować zarówno w przypadku mężczyzn, jak i kobiet.

Drugim lekiem jest finasteryd, który podaje się doustnie. Jest skuteczny nawet u 80% pacjentów. W przeciwieństwie do minoksydylu można go stosować jedynie u mężczyzn. W licznych badaniach zaobserwowano odrastanie włosów w pierwszych miesiącach stosowania, jednak jego długotrwałe działanie powodowało jedynie opóźnienie w wypadaniu włosów.

Czy farmakoterapię wdraża się przed czy po przeszczepie włosów?

Farmakoterapię można włączyć jeszcze przed przeszczepem włosów, jest tym skuteczniejsza, im wcześniej się ją zastosuje. Jedynie w przypadku minoksydylu lek odstawiamy na tydzień przed i po przeszczepie.

Czy może mieć ona jakieś skutki uboczne?

Stosowanie minoksydylu jest bardzo bezpieczną metodą leczenia wypadania włosów. Najczęstszymi efektami ubocznymi stosowania leku są : podrażnienia, reakcje alergiczne, swędzenie, zaczerwienie, które zazwyczaj mijają po kilku tygodnia stosowania. Preparat należy stosowć 2 x dziennie – rano i wieczorem, dla mężczyzn polecana jest wersja 5%, natomiast dla kobiet 2%. Przez pierwsze kilka tygodni stosowania pacjenci mogą też zauważyć zwiększone wypadanie włosów, nie należy się tego obawiać, po kilku tygodniach wypadanie normalizuje się i można zauważyć zwiększoną gęstość włosów.

W przypadku finasterydu – działania niepożądane związane ze stosowaniem leku obejmują zmniejszenie popędu płciowego, stany depresyjne, problemy z uzyskaniem lub utrzymaniem erekcji oraz zmniejszenie ilości nasienia. Stosowanie finasterydu bywa kontrowersyjne właśnie ze względu na możliwe działania niepożądane. Warto jednak przyjrzeć się częstości tych działań obserwowanej w badaniach klinicznych. W jednym z badań na około 2000 ochotników w pierwszym roku stosowania obniżenie libido obserwowano u 1,8% mężczyzn przyjmujących finasteryd i u 1,3% w grupie nie przyjmującej leku, natomiast zaburzenia erekcji wystąpiły u 1,3% mężczyzn przyjmujących finasteryd i u 0,7% w grupie nie przyjmującej leku. Wynika z tego, że w pierwszym roku stosowania finasteryd nieznacznie zwiększał ryzyko wystąpienia zaburzeń seksualnych. Jednak po 5-letniej obserwacji częstość zaburzeń funkcji seksualnych w obu grupach wynosiła około 0,3%. Zatem, choć w pierwszym roku stosowania działania niepożądane występowały nieznacznie częściej niż w podobnej grupie nie poddanej leczeniu, w wieloletniej obserwacji częstość zaburzeń seksualnych u mężczyzn przyjmujących finasteryd w dawce 1mg/dobę była taka sama jak w zwykłej populacji nie poddawanej leczeniu i wynosiła około 0,3%. O stosowaniu leku należy poinformować urologa przy badaniu stężenia PSA oraz odstawić przynajmniej na miesiąc przed planowaniem potomstwa.

Kiedy można ją zakończyć?

Leczenie łysienia androgenowego jest leczeniem przewlekłym, tak jak na przykład leczenie cukrzycy czy nadciśnienia tętniczego. Leczenie farmakologiczne jest skuteczne póki jest stosowane regularnie, po około 3 miesiącach od zaprzestania przyjmowania leków tempo wypadania nieprzeszczepionych włosów osiąga poziom sprzed leczenia.

Kiedy zastosowanie farmakoterapii jest przeciwwskazane?

W przypadku finasterydu – lek jest przeciwskazany u kobiet. U mężczyzn nie należy go łączyć z innymi podobnymi lekami stosowanymi w leczeniu łagodnego przerostu prostaty i odstawić w przypadku planowania potomstwa.

Jeżeli chodzi o minoksydyl – główne przeciwskazanie do leczenia stanowi nadwrażliwość na substancję czynną czy inny składnik preparatu. Reakcje alergiczne nie są rzadkie, ale zazwyczaj przemijają po miesiącu stosowania. Preparatu nie należy stosować w przypadku podrażnienia, stanu zapalnego czy infekcji skóry głowy.