Jak dokonać dobrego wyboru, czyli bezpieczna operacja plastyczna

Na jakie elementy wykształcenia i pracy lekarza należy zwrócić uwagę w celu dokonania „bezpiecznego wyboru”? Bezpieczeństwo w chirurgii plastycznej jest synonimem dochowania najwyższej staranności, na którą składają się: 1. Wykształcenie i doświadczenie chirurga; 2. Rzetelna informacja dla pacjenta/ pacjentki; 3. Zapewnienie ciągłości opieki. Oczywiście miejsce wykonania zabiegu oraz kwalifikacje całego personelu kliniki powinny spełniać wszystkie wymogi formalne, tzn. miejsce powinno być przystosowane do wykonywania zabiegów z zakresu chirurgii plastycznej estetycznej i w każdej chwili powinny być dostępne odpowiednie certyfikaty, wydane przez właściwe instytucje.

Czym są chirurgia plastyczna, estetyczna i rekonsrukcyjna?

Chirurgia plastyczna to umiejętność medyczna, która zajmuje się zniekształceniami i ubytkami powłok ciała ludzkiego oraz leżącego głębiej szkieletu. Usuwanie zewnętrznych oznak starzenia się oraz poprawa wyglądu stanowi nieodłączną część chirurgii plastycznej.

Tytuł specjalisty w zakresie chirurgii plastycznej uzyskuje się po zdaniu państwowego egzaminu, który składa się z trzech etapów: 1. Egzaminu praktycznego (wykonanie operacji z zakresu chirurgii plastycznej); 2. Egzaminu testowego (120 pytań z całego materiału dotyczącego chirurgii plastycznej); 3. Egzaminu ustnego (5 pytań sprawdzających umiejętność rozwiązywania problemów klinicznych – przynajmniej jedno z pytań dotyczy chirurgii estetycznej).

Do egzaminu można przystąpić po odbyciu stażu specjalizacyjnego, zaliczeniu obowiązkowych kursów (między innymi kursu z chirurgii estetycznej) oraz po samodzielnym wykonaniu 400 operacji z zakresu chirurgii plastycznej (wśród nich są też wszystkie operacje z zakresu chirurgii estetycznej).Przed poddaniem się operacji warto sprawdzić, czy dany lekarz znajduje się na liście Polskiego Towarzystwa Chirurgii Plastycznej, Rekonstrukcyjnej i Estetycznej.Ogólnie dostępna i na bieżąco aktualizowana lista specjalistów chirurgii plastycznej znajduje się na stronie internetowej www.ptchprie.pl.

Chirurgia estetyczna stanowi integralną i nieodłączną cześć chirurgii plastycznej i nie występuje jako samodzielna umiejętność. Zabiegi z zakresu chirurgii estetycznej poza chirurgami plastykami wykonują również lekarze innych specjalności (chirurdzy ogólni, laryngolodzy, dermatolodzy, i in.). Każdy lekarz wykonujący operacje z zakresu chirurgii estetycznej powinien poinformować pacjenta o swoich kwalifikacjach. Lekarz nie powinien mówić o sobie „jestem chirurgiem estetycznym”, ponieważ z punktu widzenia prawa nie ma takiej specjalności medycznej jak „chirurgia estetyczna”. Lekarz powinien podać swoją specjalność i dodać, że zajmuje się chirurgią estetyczną. W ten sposób rzetelnie informuje pacjenta o swoich kwalifikacjach zawodowych.

Chirurgia estetyczna zajmuje się usuwaniem zewnętrznych cech starzenia się oraz poprawą wyglądu ciała ludzkiego. Zabiegi z jej zakresu nie są wykonywane ze wskazań życiowych – tzn., że nie są to zabiegi ratujące życie. Głównym celem tych operacji jest poprawa ogólnego samopoczucia pacjenta/ pacjentki. Ryzyko wykonania takiego zabiegu musi być przeciętne. Większe niż przeciętne ryzyko operacji plastycznej estetycznej stanowi przeciwwskazanie do jej wykonania. Ogólny stan zdrowia fizycznego i psychicznego pacjenta/ pacjentki powinien być dobry i musi to być potwierdzone w badaniach dodatkowych. Podwyższone ryzyko operacji wynika zwykle z chorób współistniejących (nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa, choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego – głównie tarczycy). Pacjenci mający choroby współistniejące też mogą być operowani, jednak pod warunkiem, że lekarz prowadzący daną chorobę, wyrazi opinię zezwalającą na zabieg. Opinię taką można uzyskać tylko wtedy, gdy przewlekła choroba jest dobrze kontrolowana. Dla przykładu pacjent/ pacjentka z nadciśnieniem tętniczym może być operowana, ale gdy wartości ciśnień dzięki leczeniu są prawidłowe. Bardzo często wskazania do operacji mają charakter estetyczny i rekonstrukcyjny (zdrowotny).

Chirurgia plastyczna estetyczna i rekonstrukcyjna nakładają się na siebie – zazębiają się. Istnieją dwa sztandarowe przykłady, gdzie celem operacji jest nie tylko poprawa wyglądu, czyli forma, ale również poprawa funkcji. Pierwszym z nich jest plastyka/ rekonstrukcja nosa, drugim plastyka piersi z redukcją. Celem plastyki nosa jest poprawa jego wyglądu, natomiast często również poprawa jego drożności. Nawet najładniejszy nos nie będzie sprawiał zadowolenia jego właścicielowi, jeżeli nie będzie mógł dobrze oddychać.

Pacjentki zgłaszające się do plastyki piersi z redukcją, oczekują nie tylko korekty kształtu piersi, ale również zmniejszenia ich wagi. Zbyt duże piersi stanowią obciążenie dla kobiety, powodują zaburzenia postawy, bóle kręgosłupa, wżynanie się ramiączek biustonosza i trudności z higieną okolicy bruzdy podpiersiowej. Chirurg plastyk zajmujący się chirurgią estetyczną potrafi doskonale łączyć cele estetyczne i rekonstrukcyjne podczas pojedynczego zabiegu operacyjnego.

Uzyskanie tytułu specjalisty chirurgii plastycznej stanowi dobrą podstawę do wykonywania operacji z zakresu chirurgii estetycznej, ale doświadczenie lekarza jest równie ważne. Warto zapytać ile danego rodzaju operacji wykonuje dany lekarz w ciągu roku. Największe doświadczenie mają zwykle ci lekarze, którzy nauczają innych. Warto dokonać wyboru właśnie takiego lekarza.

Droga pacjenta chirurgii plastycznej

Operacja chirurgiczna stanowi tylko jeden z etapów całościowego postępowania z pacjentem. Po dokonaniu wyboru lekarza pacjent udaje się na konsultację. Pierwszy kontakt pacjenta z lekarzem ma miejsce właśnie w czasie konsultacji i kwalifikacji do zabiegu.

W czasie konsultacji lekarz powinien wysłuchać oczekiwań pacjenta/ pacjentki. Następnie powinien zbadać pacjenta/ pacjentkę. Na podstawie wiedzy na temat oczekiwań i anatomii pacjenta/ pacjentki lekarz przedstawia możliwości chirurgii plastycznej.

W czasie konsultacji pacjent/ pacjentka powinni otrzymać rzetelną informację na temat zabiegu. Informacja ta powinna dotyczyć przygotowania się do zabiegu, samego zabiegu oraz wczesnego i późnego przebiegu pooperacyjnego. Pacjent/ pacjentka powinni mieć możliwość obejrzenia zdjęć pooperacyjnych pacjentów. Na zdjęciach powinny być widoczne blizny pooperacyjne – nieuniknione następstwo każdej operacji. Zdjęcia powinny przedstawiać średnie wyniki operacji, a nie najlepsze, które uzyskał dany lekarz.

W czasie konsultacji lekarz powinien poinformować pacjenta o ryzyku związanym z operacją i o uciążliwościach okresu okołooperacyjnego. Po każdej operacji dochodzi do obrzęku, zasinień, zawsze pozostaje trwała blizna pooperacyjna. Zawsze po zabiegu pacjent/ pacjentka cierpią z powodu bólu pooperacyjnego, który można łatwo opanować lekami przeciwbólowymi, ale nie można go zupełnie wyeliminować. Czasami po operacji dochodzi do powikłań – zdarzają się one rzadko, ale pacjent musi wiedzieć o możliwości ich wystąpienia.

Po każdej operacji może powstać krwiak (nagromadzenie się krwi w ranie operacyjnej), infekcja (zakażenie pola operacyjnego, zwykle bakteriami własnymi pacjenta), lub przedłużone gojenie się ran. W przypadku implantów może też dojść do późnych powikłań związanych z długotrwałym przebywaniem w organizmie ludzkim ciała obcego. W przypadku implantów piersi tylko dwie firmy mają przeprowadzone badania kliniczne, które w sposób wiarygodny przedstawiają ryzyko ich stosowania. Dzięki dostępności tych informacji implanty te zostały dopuszczone do stosowania w USA. Inne firmy nie przeprowadziły podobnych badań, a więc nie wiadomo, jakie jest ryzyko stosowania tych produktów. W takich okolicznościach nie ma możliwości dostarczenia pacjentowi rzetelnej informacji na temat potencjalnego ryzyka. Warto, zatem ponieść koszty implantów piersi renomowanych firm.

Pacjent zakwalifikowany do operacji ze wskazań estetycznych, musi być poinformowany o wszystkich możliwych powikłaniach, nawet o tych, z którymi dany lekarz nigdy nie zetknął się osobiście. Takie są wymogi prawa. Rzetelna informacja powinna być przedstawiona pacjentowi/ pacjentce w dniu konsultacji również w formie pisemnej. Dzięki temu pacjent ma czas na spokojne zapoznanie się z informacją i świadome podpisanie zgody na zabieg w dniu operacji.

Zapewnienie ciągłości opieki stanowi podstawę bezpieczeństwa w chirurgii plastycznej. Co to oznacza w praktyce? Oznacza to, że skończył się czas „samotnych białych żagli”. Pojedynczy lekarz nie jest w stanie zapewnić ciągłości opieki swojemu pacjentowi. Chirurg plastyk powinien pracować w zespole przynajmniej dwóch chirurgów. Lekarz jest zwykłym człowiekiem i ma wszystkie ludzkie słabości – może być zmęczony, czasami choruje, a czasami jedzie na urlop. W tym czasie powinien zapewnić zastępstwo zaufanego równorzędnego chirurga plastyka, który będzie w każdej chwili dostępny dla pacjenta. Jest to szczególnie ważne we wczesnym okresie pooperacyjnym, kiedy to pacjent po wypisaniu z kliniki do domu powinien mieć możliwość kontaktu ze swoim lekarzem przez 24 h na dobę. Zapewnienie ciągłości leczenia polega też na tym, że lekarz w razie konieczności będzie potrafił leczyć swoje powikłania oraz wykonywać operacje poprawkowe. Jeżeli chirurg twierdzi, że nie ma powikłań to istnieją dwie możliwości albo nie mówi prawdy albo nie operuje. Nawet najznakomitsi chirurdzy plastycy miewają powikłania po swoich operacjach.

Reasumując, jak dokonać dobrego i bezpiecznego wyboru lekarza, który ma wykonać operację z zakresu chirurgii plastycznej estetycznej?

Lekarz powinien być specjalistą i mieć doświadczenie w chirurgii plastycznej estetycznej.W czasie konsultacji powinien dostarczyć rzetelnej informacji o zabiegu nie unikając tematu powikłań pooperacyjnych. Informacja ta powinna być przekazana również w formie pisemnej. Lekarz nie powinien doradzać, tylko informować. Na podstawie uzyskanych informacji pacjent sam podejmuje ostateczne decyzje.Pomiędzy konsultacją a operacją powinien minąć okres przynajmniej 2 tygodni, żeby pacjent miał możliwość przemyślenia decyzji i przygotowania się do zabiegu (wykonanie niezbędnych badań).Lekarz powinien mieć możliwość zapewnienia ciągłości postępowania. Kluczem do sukcesu w chirurgii plastycznej jest dobrze poinformowany pacjent z realistycznymi oczekiwaniami. Jeden zadowolony pacjent to żywa reklama dla wszystkich chirurgów plastyków.Jeden niezadowolony pacjent to katastrofa nie tylko dla pacjenta, ale i dla lekarza i całej branży chirurgii plastycznej estetycznej. Każdy potencjalny pacjent posiadający powyższą wiedzę, z dużym prawdopodobieństwem wybierze lekarza, który zapewni bezpieczeństwo w chirurgii plastycznej i uniknie miejsc, gdzie tego bezpieczeństwa nie ma.