Co wybrać w leczeniu otyłości: liposukcję czy operację bariatryczną?
Ważne terminy medyczne, które pojawiają się w tekście.
- Metabolizm: są to wszystkie reakcje chemiczne i związane z nimi przemiany energii zachodzących w żywych komórkach. Gdy rozważa się efekty metaboliczne odsysania tkanki tłuszczowej, używa się terminu dermolipektomia. Jest to usunięcie nadmiaru tkanki tłuszczowej i skóry poprzedzone zabiegiem liposukcji (odsysanie tkanki tłuszczowej, lipoplastyka). Czyli na początku odessanie tłuszczu, a potem wycięcie nadmiaru skóry (inaczej będzie nieestetycznie zwisać). Gdy odsysa się dużo tłuszczu, zwykle wymagane jest usunięcie powstałego nadmiaru skóry. Ma to znaczenie, gdyż w wielu przypadkach badania wykonano właśnie u takich chorych po dermolipektomii.
- Liposukcja o dużej objętości, wielkoobjętościowa: liposukcja, podczas której usuwa się ponad 5 litrów tłuszczu
Zabiegi odsysania tkanki tłuszczowej (liposukcji) i operacja bariatryczna – np. rękawowe wycięcie żołądka – prowadzą pozornie do tego samego: zmniejszenia objętości tkanki tłuszczowej. Zdarza się, że konsultujące się ze mną osoby wahają się, jaki z tych dwóch zabiegów wykonać? Różnica między tymi zabiegami jest jednak zasadnicza i jedynie pozornie sprowadza się do tego samego.
Liposukcja to zabieg polegający na mechanicznym odessaniu komórek tłuszczowych z tkanki podskórnej. Najczęściej usuwany jest tłuszcz ze ściany brzucha, pośladków i kończyn dolnych (ud). Efekt zabiegu jest szybki i pozwala na poprawienie kształtu ciała. Zabieg taki ma duże walory kosmetyczne. O wyniku operacji decydują umiejętności lekarza, ale też stan zdrowia pacjenta, wyjściowa masa ciała, budowa ciała, stan psychiczny. Ważne są jednak realne oczekiwania pacjenta, gdyż niemożliwe jest osiągnięcie idealnych efektów. Może to zaskakiwać, ale najlepsze efekty liposukcji osiąga się u osób młodych i prawidłową masę ciała. Oczywiście taki zabieg nie wpływa na zawartość tłuszczu poza miejscem operowanym.
Gdzie jest tkanka tłuszczowa w ciele człowieka?
Komórki tłuszczowe można znaleźć w wielu różnych miejscach organizmu. Duże znaczenie dla zdrowia ma tzw. tłuszcz trzewny. Znajduje się wokół narządów w jamie brzusznej: wątroby, jelit i nerek, a także na otrzewnej (surowicza błona wyściełana na zewnątrz narządów jamy brzusznej). Odmiana tkanki tłuszczowej jest również w szpiku kostnym – to tkanka podobna do gąbki będąca w centralnej jamie kości. Tkankę tłuszczową można znaleźć też w worku otaczającym serce (osierdzie). Pełni również rolę ochronną, amortyzującą (zabezpiecza przed urazami) pewne części ciała. Chroni podeszwy stóp, gałki oczne i niektóre naczynia krwionośne.
Jak szkodzi nadmiar tłuszczu w organizmie?
To, co najbardziej denerwuje nas jako ludzi, to gromadzenie tłuszczu zmieniające kształty ciała (deformacja). Ale szkody są też inne. Nadmiar tłuszczu przyczynia się do chorób i otyłości. To ostatnie oznacza, że zgrupowanie tłuszczu jest po prostu ciężkie. To jakby nosiło się stale plecak 20-30 kg. W efekcie dodatkowej masy ciała dochodzi do uszkodzenia stawów kręgosłupa, biodrowych, kolanowych i skokowych.
Więcej informacji o zabiegu
Komórki tłuszczowe produkują aktywne substancje
Jednak to dopiero początek. Prawdopodobnie wyobrażamy sobie tkankę tłuszczową poprzez opisane powyżej cechy – jej ciężar oraz deformacje ciała. Wielkie znaczenie ma jednak to, że komórki tłuszczowe „wiodą” aktywne życie. Produkują i uwalniają do krwi liczne substancje – hormony. Przyczyniają się one do rozwoju wielu chorób. Najczęściej wymienia się oporność (brak wrażliwości) na insulinę, nadciśnienie tętnicze, nieprawidłową zawartość tłuszczy we krwi (stąd możliwość przyspieszonego rozwoju miażdżycy).
Hormony uwalniane przez komórki tłuszczowe pobudzają komórki do niekontrolowanego wzrostu, a w efekcie dochodzi do przemian nowotworowych. Nadmiar tkanki tłuszczowej wpływa na rozwój raka piersi, raka trzonu macicy, raka przełyku, raka jelita grubego, raka prostaty, głowy i szyi.
Jak substancje produkowane przez komórki tłuszczowe działają na organizm?
Otyłość prowadzi do przewlekłego stanu zapalnego całego organizmu. Jest to więc sytuacja stałego podrażnienia, stałego uruchomienia mechanizmów obronnych. Proces taki trwający wiele lat zmienia funkcjonowanie komórek odpornościowych i zakłóca działanie całego układu odpornościowego organizmu. W ten sposób sama otyłość staje się czynnikiem rakotwórczym i uczestniczy w tzw. kancerogenezie, czyli powstawania nowotworów.
Hormony uwalniane przez komórki tłuszczowe mogą pobudzać komórki rakowe do wzrostu. Inna groźna sytuacja pojawia się wtedy, gdy komórki tłuszczowe wnikają bezpośrednio do miejsc nowotworowych i na miejscu pobudzają komórki nowotworu do namnażania. Takie sytuacje występują najczęściej u kobiet z otyłością z rakiem piersi oraz u mężczyzn z rakiem gruczołu krokowego.
Operacje bariatryczne
Operacja bariatryczna (np. najpopularniejsze teraz rękawowe wycięcie żołądka) zmniejsza zawartość tłuszczu we wszystkich lokalizacjach. Zmniejsza się ilość tłuszczu pod skórą, w jamie brzusznej, w wątrobie, wokół serca i w wielu innych miejscach.
Zmniejszenie ilości tłuszczu w organizmie zmienia funkcjonowanie całego organizmu (metabolizm). Przeważają efekty jednoznacznie pozytywne. Mniej jest zmian potencjalnie groźnych – np. niedoborów witamin, białka, mikroelementów. To jednak można korygować suplementacją. Usunięcie lub co najmniej zmniejszenie ilości tłuszczu poprawia przebieg lub eliminuje liczne choroby związane z otyłością.
Czy liposukcja wpływa na metabolizm całego organizmu?
Ostatnio zasugerowano, że chirurgiczne usunięcie tkanki tłuszczowej (liposukcja wielkoobjętościowa lub dermolipektomia) jest leczeniem zmniejszającym powikłania metaboliczne związane z otyłością.
Badano, co się dzieje w organizmie po liposukcji. Gdy jest to typowa liposukcja z małą lub średnią ilością usuniętego tłuszczu, nie ma praktycznie żadnych zmian metabolicznych organizmu. Zmiany pojawiały się, gdy usuwano ponad 5 litrów tłuszczu. Opisano wówczas jeden lub więcej pozytywnych efektów liposukcji lub dermolipektomii. Poprawiała się wrażliwość komórek na insulinę i malał stan zapalny organizmu (to było oceniane przez oznaczenie we krwi tzw. markerów stanu zapalnego). Nie zmieniał się natomiast poziom tłuszczy (lipidów) we krwi.
Ciekawy, ale rozczarowujący efekt liposukcji to pobudzenie organizmu do ochrony zawartości tłuszczu. Z czasem zostają uruchomione procesy powrotnego odbudowywania tkanki tłuszczowej. U zwierząt po kilku tygodniach od operacyjnego usunięciu tłuszczu następuje budowa (gromadzenie) tkanki tłuszczowej w innych, nienaruszonych okolicach ciała. Tak samo jest u ludzi; wykazano, że u kobiet w ciągu 6 miesięcy po liposukcji wzrasta zawartość tkanki tłuszczowej w górnej części ciała. Tłuszcz w takiej lokalizacji jest groźny, gdyż może wiązać się ze zwiększonym ryzykiem chorób sercowo–naczyniowych.
Liposukcja nie może być postrzegana jako skrótowa, uproszczona droga do rozwiązania problemu otyłości i powiązanych chorób. Wykazano jednak, że pacjenci po operacji bariatrycznej (po resekcji mankietowej żołądka) leczeni modelowaniem sylwetki (liposukcją) lepiej kontrolują swoją masę ciała przez długie lata.
