Chirurgia ręki – czym jest i jakie schorzenia pozwala wyleczyć?

Chirurgia ręki to dziedzina medycyny zajmująca się zarówno chirurgicznym, jak i niechirurgicznym leczeniem schorzeń kończyn górnych (dłoni i rąk), w tym infekcji i urazów. Operacje w tym zakresie mogą wykonywać specjaliści chirurgii ortopedycznej i ogólnej oraz chirurdzy plastyczni.

Częste schorzenia dłoni i ręki

Diagnostyka schorzeń dłoni i ręki odbywa się przy pomocy różnych narzędzi, takich jak USG czy RTG. Istnieje kilkadziesiąt jednostek chorobowych związanych z kończynami górnymi, które mogą występować samodzielnie lub w rozwoju jakiejś choroby. Poniżej przedstawiamy często spotykane schorzenia ręki i dłoni.

Przykurcz Dupuytrena

Tak zwana choroba Dupuytrena (od nazwiska Guillaume Dupuytren, który opisał to schorzenie w 1831 roku) określa przykurcz rozcięgna dłoniowego. Bliznowacenie rozcięgna dłoniowego powoduje przykurcz zgięciowy palców. Etiologia tej jednostki chorobowej nie jest do końca znana, choć istnieją różne teorie, w tym te o istnieniu czynników genetycznych i o wystąpieniu w konsekwencji urazów.

Wśród objawów przykurczu Dupuytrena możemy wymienić:

• przykurcze palców
• guzki i zgrubienia pod skórą dłoni
• nadpotliwość dłoni

Choroba ma kilka stadiów i może się pogłębiać, z tego względu leczenie powinno się wdrożyć jak najszybciej. W tym przypadku zaleca się leczenie operacyjne. Operacja może polegać na całkowitym lub częściowym przecięciu pasm przykurczających lub też na całkowitym lub częściowym wycięciu zmienionych tkanek.

Zabieg operacyjny nosi nazwę fasciotomii podskórnej i jest stosunkowo małoinwazyjny. Wymaga zastosowania jedynie znieczulenia miejscowego, dlatego też może być wykonywany u osób starszych bez większego ryzyka.

Leczenie nieoperacyjne przykurczu Dupuytrena opiera się na iniekcji kolagenazy, która rozpuszcza tkanki odpowiadające za przykurcz. Zabieg jest stosunkowo małoinwazyjny i wykonuje się go pod kontrolą USG. Metodę wybiera specjalista na podstawie stopnia zaawansowania schorzenia i objawów pacjenta.

Brachydaktylia

Brachydaktylia, czyli krótkopalczastość, to wada wrodzona palców dłoni i/lub stóp. Deformacja może dotyczyć jednej dłoni lub obu oraz jednego, kilku lub wszystkich palców. To w niektórych przypadkach wada izolowana, chociaż może też występować w zespole składowym wad genetycznych.

Jedną z najczęściej występujących wariantów tego schorzenia jest brachydaktylia typu D, czyli krótkopalczastość kciuka; w tym przypadku deformacja dotyczy dystalnego paliczka – dalszej części kciuka, który staje się krótki i szeroki. Deformacja zazwyczaj nie niesie ze sobą negatywnych konsekwencji zdrowotnych, choć może wpływać na funkcjonalność palców, a przede wszystkim niektórym pacjentom może przeszkadzać wygląd kciuka.

W przypadku wystąpienia zaburzeń funkcjonalności ręki z tego powodu, rehabilitacja i terapia zachowawcza wystarczają, by poprawić funkcjonowanie palców dłoni. W przypadku osób, które nie są zadowolone z wyglądu kciuka, mogą one udać się do specjalisty chirurgii plastycznej, który zaplanuje leczenie operacyjne.

Łokieć tenisisty

Łokieć tenisisty to potoczna nazwa dolegliwości określanej jako entezopatia nadkłykcia bocznego kości ramiennej. Przyczyną jego wystąpienia jest degeneracja włókien kolagenowych tworzących ścięgna. Objawia się bólem nadgarstka podczas poruszania nim, np. przy chwytaniu, podnoszeniu czy zaciskaniu dłoni. Wbrew temu, co możemy sądzić, słysząc tę nazwę, schorzenie dotyka nie tylko sportowców, ale także wielu pracowników biur. To dosyć uciążliwa dolegliwość, utrudniająca codzienne funkcjonowanie.

Leki przeciwbólowe uśmierzą ból, jednak nie przyniosą trwałej poprawy, z kolei leki przeciwzapalne okażą się nieskuteczne, ponieważ ból nie jest wywołany stanem zapalnym. Jakie są zatem metody leczenia łokcia tenisisty?

W zależności od przypadku lekarz ortopeda może zalecić oszczędzanie ręki, masaże rozluźniające, a także zabiegi z wykorzystaniem ultradźwięków, czy terapię wstrząsową (zabieg falami uderzeniowymi). U pacjentów, u których wystąpiły znaczące, widoczne w badaniu USG wykryto ubytki w ścięgnie, wstrzykuje się czynniki wzrostu, które pomogą odbudować naruszone struktury.

Zespół cieśni nadgarstka

To zespół dolegliwości wywołanych uciskiem na nerw pośrodkowy przebiegający w kanale nadgarstka. Powstaje najczęściej na skutek pewnych nawyków oraz stanów chorobowych (np. dna moczanowa, reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzyca, niedoczynność tarczycy czy twardzina układowa). Nawyki ruchowe wywołujące ten zespół to powtarzalne ruchy wykonywane podczas takich czynności jak używanie myszki komputerowej, korzystanie z klawiatury, drobne prace manualne czy jazda na rowerze.

Objawami zespołu cieśni nadgarstka są mrowienie, drętwienie i dyskomfort pojawiający się w okolicy kciuka, palca wskazującego oraz palca serdecznego. Z czasem dochodzi też do osłabienie mięśni tej okolicy. Schorzenie występuje częściej u pacjentów po 50 roku życia.

Leczenie może być zachowawcze lub inwazyjne. Metodę dobiera specjalista w zależności od stopnia zaawansowania schorzenia. Leczenie zachowawcze polega na farmakoterapii glikokortykosteroidami doustnymi lub miejscowymi. Jedynie leczenie operacyjne może przynieść stałe efekty, ponieważ usuwa przyczynę dolegliwości, czyli ucisk na nerw. Efekty są trwałe, chociaż u pacjentów cierpiących na choroby przewlekłe i degeneracyjne, mogą one powrócić.

Jakiego specjalistę wybrać?

Chirurgia ręki to dziedzina wymagająca od specjalisty niezwykłej precyzji, uznawana za jedną z najtrudniejszych dziedzin chirurgii. Wybór specjalisty jest w tym przypadku niezwykle ważny. Aby ograniczyć ryzyko powikłań i niepowodzenia operacji, pacjent powinien wybrać doświadczonego, wysoko wykwalifikowanego specjalistę.

Tak jak już wcześniej wspomnieliśmy, do wykonywania tego rodzaju zabiegów uprawnieni są chirurdzy ogólni, plastyczni i ortopedyczni. Powinniśmy dowiedzieć się, czy lekarz, do którego mamy zamiar się udać, ukończył odpowiednią specjalizację. Warto również sprawdzić, czy specjalizuje się on właśnie w operacjach w obrębie ręki oraz jak duże doświadczenie posiada w tym zakresie. Pewnym wyznacznikiem jest również przynależność do jednego z krajowych lub międzynarodowych stowarzyszeń medycznych, zrzeszających specjalistów chirurgii ręki, takich jak np. Polskie Towarzystwo Chirurgii Ręki (PTChR).

Bibliografia:

Luxmed (data nieznana). Łokieć tenisisty [online]. Dostępny: https://www.luxmed.pl/dla-pacjenta/twoje-zdrowie/zdrowie-na-co-dzien/lokiec-tenisisty-co-to-jest-objawy-przyczyny-powstawania-i-sposoby-leczenia. [dostęp: 16.04.2021]

Mayo Clinic (06.10.2020). Dupuytren’s contractura [online]. Dostępny: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/dupuytrens-contracture/diagnosis-treatment/drc-20371949. [dostęp: 16.04.2021]

Wiercińska, M. (20.03.2017). Zespół cieśni nadgarstka [online]. Dostępny: https://www.mp.pl/pacjent/reumatologia/choroby/140129,zespol-ciesni-nadgarstka. [dostęp: 16.04.2021]